Marcin Zwolski

Ocena sytuacji polityczno-operacyjnej woj. suwalskiego w 1982 roku w świetle raportu komendanta wojewódzkiego MO w Suwałkach

Sprawozdawczość odgrywała dużą rolę w systemie komunistycznym, a sprawozdawczość aparatu bezpieczeństwa – szczególną. Dzięki niej, władza wiedziała, co się dzieje w terenie. W rezultacie mogła zaplanować i podjąć działania mające na celu, uogólniając, utrzymanie władzy. Począwszy od 1944/45 roku, meldunki opisujące sytuację w poszczególnych powiatach/ rejonach wysyłano do instancji wojewódzkich aparatu bezpieczeństwa, gdzie na ich podstawie sporządzano raporty zbiorcze, kierowane do Resortu Bezpieczeństwa Publicznego/Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego/ Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Raporty te są dziś ważnym źródłem historycznym, chętnie wykorzystywanym przez badaczy powojennych dziejów Polski. Ich duża wartość wynika z wewnętrznego charakteru. Nigdy nie zakładano ich ujawnienia i opublikowania – miały służyć tylko funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa oraz wysoko postawionym działaczom partyjnym i rządowym. Z tego powodu ich autorzy starali się rzetelnie opisać wydarzenia, co najwyżej, dokonując nieadekwatnych ocen i uogólnień, takich jak np. wyolbrzymienie bądź zmarginalizowanie siły opozycji czy ukazanie w sposób przesadnie pozytywny reakcji lokalnego społeczeństwa na działania władzy, co miało na celu pokazanie się przełożonym w korzystniejszym świetle. Jak się wydaje, ewidentne przekłamania w sprawozdawczości aparatu bezpieczeństwa były częstą cechą jedynie w latach czterdziestych i pięćdziesiątych (odrębną kwestię stanowi stosowany w raportach język, zgodny z ideologią komunistyczną, określający wszelkich opozycjonistów wichrzycielami, kryminalistami, a nawet bandytami).

Na początku 1983 roku do MSW spłynęły raporty z komend wojewódzkich MO, podsumowujące sytuację w poszczególnych województwach na przestrzeni 1982 roku. W raportach, prócz szczegółowej analizy minionego roku, znalazły się odniesienia do działań „Solidarności” w okresie legalnej działalności związku, kontrakcji Służby Bezpieczeństwa oraz opis działań związanych z przygotowaniem i wprowadzeniem stanu wojennego.

Raport, który powstał w KW MO w Suwałkach, przygotowano starannie. Zawarte w nim informacje pokrywają się w zasadzie z ustalonymi przez historyków na podstawie innych źródeł, znacznie je przy tym uzupełniając (jedynym wyjątkiem są błędnie podane daty funkcjonowania Ośrodka Odosobnienia w Gołdapi). Większość dotyczy aktywności opozycji skupionej wokół „Solidarności” i Kościoła Katolickiego, zarówno przed, jak i po wprowadzeniu stanu wojennego oraz akcji podejmowanych przez SB w celu ograniczenia tej działalności.

Bardzo ciekawe są również informacje statystyczne obrazujące przestępczość kryminalną, gospodarczą i wykroczenia drogowe. Warto zwrócić uwagę na opis sytuacji kadrowej MO, związanej m.in. z rozbudową struktur SB. Wreszcie, dużo miejsca poświęcono prognozom rozwoju sytuacji społeczno-politycznej w nadchodzących miesiącach i proponowanym przedsięwzięciom, mającym na celu niedopuszczenie do wydarzeń, mogących wpłynąć negatywnie na nastroje społeczne bądź nawet zagrażać władzy. Na ten fragment dokumentu należy zwrócić szczególną uwagę, bo w nim właśnie zawarta została szczera ocena sytuacji, wcale nie tak beztroskiej dla władzy, jak można by wywnioskować z jego wcześniejszych części. Funkcjonariusze obawiali się bowiem znacznego zwiększenia aktywności opozycji.

Niniejsza publikacja skierowana jest głównie do badaczy historii regionalnej, którzy ze względu na miejsce przechowywania (archiwum w Warszawie) mogą mieć trudności w dotarciu do oryginału dokumentu. Jego edycja opatrzona została w przypisy wyjaśniające, uzupełniające, ewentualnie korygujące zawarte w nim nieścisłości. Pozostawiono oryginalny, charakterystyczny język, włącznie ze sformułowaniami typowymi dla dokumentacji SB, wyjaśniając jedynie terminy, których właściwe zrozumienie mogłoby nastręczać trudności ¹. Poprawiono ewidentne błędy językowe i interpunkcję. Użyte w dokumencie skróty rozwinięto w pierwszym miejscu ich wystąpienia przy zastosowaniu nawiasów kwadratowych (bez rozwinięcia pozostawiono skróty ogólnie znane, takie jak np. PZPR, MO, USA). Na ingerencję w postaci pominięcia części tekstu zdecydowano się jedynie w przypadku podania danych osobowych ofiar przestępstw kryminalnych, zaznaczając te fragmenty wielokropkiem w nawiasie kwadratowym.

1983 [?] ², Suwałki – Ocena sytuacji polityczno-operacyjnej województwa suwalskiego w 1982 roku.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, sygn. MSW II, 17/IX/231, t. 46, k. 260–272, oryginał, mps.

Tajne

Egz.[emplarz], nr 1

Ocena sytuacji polityczno-operacyjnej województwa suwalskiego w 1982 roku

Sytuacja społeczno-polityczna województwa do 13 grudnia 1981 r. w wielu dziedzinach kształtowała się podobnie jak w całym kraju i charakteryzowała się głównie:

– ciągłym wywoływaniem napięć i konfliktów przez ekstremalne grupy „Solidarności”,

– kolportażem bezdebitowej literatury, wrogich ulotek i haseł,

– wzrostem zagrożenia przestępczości przeciwko mieniu i bezpieczeństwu obywateli.

Terroryzm strajkowy wprowadzał atmosferę niekończących się konfliktów prowadzących do załamania dyscypliny społecznej i porządku prawnego. Szczególnie niebezpieczne w województwie były działania NSZZ „Solidarność” Region „Pojezierze”, w tym także Rolników Indywidualnych ³:

–  przeciwko legalnej władzy, jej działaniom i wykonywanym przez nią funkcjom
       ustawowym,

– przeciwko sojuszom z krajami socjalistycznymi,

– publiczne nawoływania do nieposłuszeństwa i przeciwdziałania ustawom.

Prowokacyjne zachowanie się elementu kryminalnego wobec społeczeństwa, interweniujących funkcjonariuszy MO, żołnierzy WP i członków O[chotniczej]R[ezerwy]M[ilicji]O[bywatelskiej] stanowiły wyraz pogłębiającej się anarchii i bezprawia.

Stwierdzono również fakty mające znamiona sabotażu, także profanację pomników wdzięczności i cmentarzy żołnierzy Armii Radzieckiej ⁴. W wielu przypadkach niesłusznie atakowano działaczy aparatu politycznego i administracyjnego. Obiektem szczególnego ataku były organa MO i SB oraz WP. Jednym z pretekstów jątrzenia nastrojów społecznych w województwie były koncepcje ekstremalnych działaczy „Solidarności” Regionu „Pojezierze” związane z zasiedleniem kompleksu oddawanych do użytku budynków K[omitetetu]W[ojewódzkiego] PZPR ⁵.

Na terenie województwa do czasu wprowadzenia stanu wojennego miało miejsce 61 strajków. Największe nasilenie strajków nastąpiło w zakładach pracy usytuowanych na terenie Ełku, Giżycka i Pisza. Pojedyncze strajki miały miejsca niemal we wszystkich większych zakładach produkcyjnych. Czas trwania strajków w poszczególnych zakładach pracy wahał się od kilku godz. do sześciu dni. Miały one spokojny przebieg. Nie notowano faktów niszczenia urządzeń i grabieży mienia. Straty wynikłe z tytułu przerw w pracy i strajków miały duży wymiar wartości w niewykonanej produkcji.

Nastroje społeczne województwa warunkowane były sytuacją wewnętrzną w kraju, napięciami w zakładach pracy oraz pogarszającym się zaopatrzeniem w podstawowe artykuły konsumpcyjne. Uwidaczniało się w sposób odczuwalny propagandowe oddziaływanie na społeczeństwo województwa suwalskiego zachodnich środków masowego przekazu, a zwłaszcza Radia Wolna Europa. Odnotowano wzmożony kolportaż antysocjalistycznych wydawnictw, ulotek i haseł. Wywierało to znaczny wpływ na postawy i zachowania się niektórych środowisk ludności, zwłaszcza inteligencji i robotników.

Wyrazem pogarszającego się stanu bezpieczeństwa i porządku w województwie była stwierdzona w okresie jedenastu miesięcy 1981 r. ilość przestępstw i tak: 7 zabójstw, 21 zgwałceń, 72 napady rabunkowe, w tym także na osoby starsze i samotne. Zarejestrowano ponad 1 tys. włamań na szkodę obywateli i jednostek gospodarki uspołecznionej, 1,4 tys. kradzieży mienia, 134 wypadki drogowe i wiele innych przestępstw. Wydźwięk niektórych z nich bulwersował opinię społeczną.

W sytuacji ogólnego zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego, K[omenda]W[ojewódzka] MO w Suwałkach do czasu wprowadzenia stanu wojennego podejmowała wielokierunkowe działania, zmierzające do zahamowania tendencji rozwojowych zagrożeń politycznych i przestępczych. Należy do nich zaliczyć w szczególności:

1. Zintensyfikowanie rozpoznania ⁶ środowisk, zakładów pracy, istniejących i tworzących się struktur „Solidarności” oraz elementu przestępczego.
2. Rozbudowano osobowe źródła informacji ⁷.
3. Prowadzono działania operacyjno-taktyczne ⁸ w ramach programu „Porządek i bezpieczeństwo” ⁹ w tym również operacje lokalne.
4. Bieżąco rozpoznawano sytuację rynkową, istniejące tam zagrożenia i nieprawidłowości oraz podejmowano działanie i akcje zmierzające do ich eliminowania.
5. Opracowano osoby przewidziane do internowania¹⁰.
6. Nasilono kontrolę zabezpieczenia mienia w jednostkach gospodarki uspołecznionej.
7. Opracowano dokumentację zabezpieczenia obiektów na okres poważnego zagrożenia.
8. Przygotowano organizacyjnie realizację dyrektyw Kierownika Sztabu MSW w sprawie mobilizacji rezerw osobowych MO.
9. Powołano sześć kompanii R[ezerwowych]O[ddziałów]M[ilicji]O[bywatelskiej], które zostały przeszkolone i pełniły służby w województwie.
10. Zintensyfikowano inwigilację wrogiego elementu politycznego i kryminalnego.
11. Ustalono współdziałanie z jednostkami WP, instancjami partyjnymi, terenowymi grupami operacyjnymi¹¹oraz organami administracji w zakresie bezpieczeństwa i porządku w województwie.
12. Zapewniono pełną gotowość sił i środków KW MO do działań w sytuacjach szczególnych poprzez praktyczne szkolenie funkcjonariuszy, jak również uzupełniono do ustalonych norm sprzęt i środki techniczno-bojowe.
13. Doskonalono metody służbowego i partyjnego działania wśród funkcjonariuszy MO i SB w ogniwach KW MO, a także w jednostkach terenowych celem ideowego kształtowania postaw i zachowań.
14. Zaktywizowano działania mające na celu kontrwywiadowcze zabezpieczenie terenu¹².
15. 15. Powadzono działania dezinformacyjne i dezintegracyjne wśród aktywu „Solidarności”¹³.

W celu doskonalenia systemu działań sił i środków MO i SB do realizacji zadań w warunkach szczególnych, w dniu 24 listopada i w dniach 8 i 12 grudnia 1981 r. przeprowadzono operacje pod kryptonimem „Pierścień”.

W operacjach tych uczestniczyło 926 funkcjonariuszy MO i SB, 164 członków ORMO, 86 żołnierzy WP oraz 158 osób czynnika społecznego¹⁴. Skutecznie demonstrowano siłę i środki organów MO w rejonach i miejscach najbardziej zagrożonych¹⁵.

Podejmowane działania operacyjno-rozpoznawcze a także taktyczno-zapobiegawcze w znacznym zakresie ograniczały skalę i zasięg oddziaływania na społeczeństwo ekstremalnych sił „Solidarności”, a także wpływały hamująco na rozwydrzony element kryminalny. Nie dopuszczono do poważniejszych w skutkach naruszeń porządku publicznego w postaci zorganizowanych zbiorowych wystąpień o charakterze demonstracyjnym bądź chuligańskim.

Wprowadzenie stanu wojennego w kraju oraz ukonstytuowanie się W[ojskowej]R[ady] O[calenia]N[arodowego] spowodowały radykalną zmianę w sytuacji społeczno-politycznej województwa, w tym także oczekiwaną przez społeczeństwo poprawę porządku i bezpieczeństwa publicznego. Z chwilą wprowadzenia stanu wojennego podjęto następujące działania:

1. Internowano 93 osoby, w tym dwanaście kobiet¹⁶.
2. Zdeponowano broń i środki łączności bezprzewodowej.
3. Powołano Wojewódzki Urząd Cenzury.
4. Zabezpieczono lokale i mienie „Solidarności”¹⁷.
5. Zrealizowano decyzję Kierownika Sztabu MSW w sprawie powołania Manewrowego Pułku ROMO.
6. Zorganizowano blokady dróg i posterunki stałe w miejscach najbardziej zagrożonych.
7. Wprowadzono dwunastogodzinny system służb.
8. Objęto fizyczną ochroną przez funkcjonariuszy MO najważniejsze działy gospodarcze i komunalne.
9. Skoszarowano ORMO.
10. Konsekwentnie realizowano decyzje i wytyczne Kierownika Sztabu MSW oraz przepisy stanu wojennego.
11. Nasilono ilość działań o charakterze penetracyjno-rozpoznawczym.

Stan wojenny oraz internowanie aktywu „Solidarności” były zaskoczeniem w środowiskach wspierających ekstremalne kierunki tego związku. Podejmowane przez pozostający na wolności aktyw zawieszonego związku „Solidarność” – próby nawoływania do strajku i bojkotu nie spotkały się z poparciem załóg robotniczych¹⁸. Zdecydowana większość społeczeństwa naszego województwa wprowadzenie stanu wojennego przyjęła z należytym zrozumieniem i powagą. Postanowienia WRON spotkały się z uznaniem w większości środowisk społecznych. Konsekwentna realizacja tych postanowień wywierała istotny wpływ na kształtowanie pozytywnych postaw ludności i dyscypliny społecznej. Aktywizacja działalności aparatu polityczno-administracyjnego i gospodarczego w realizacji decyzji WRON wpłynęła mobilizująco na załogi przedsiębiorstw oraz stopniową poprawę sytuacji w skupie żywca i płodów rolnych. W odczuwalnym stopniu i w dość szybkim tempie polepszały się nastroje wśród załóg oraz organizacja produkcji i dostaw¹⁹.

Operacja internowania przebiegła sprawnie, zgodnie z dyrektywami MSW i opracowanym planem. W pierwszym rzucie przewidziano do internowania 38 osób. Nie zatrzymano przewodniczącego regionu „Pojezierze” Lecha Biegalskiego oraz członka zarządu tego regionu Romualda Łanczkowskiego. Wymienieni w czasie realizacji tej operacji uczestniczyli w posiedzeniu Krajowej Komisji NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. W związku z tym, ogłoszono za nimi poszukiwania ogólnokrajowe w trybie nadzwyczajnym. Romuald Łanczkowski został zatrzymany, zaś Lech Biegalski ukrywa się nadal²⁰. Łącznie internowano 93 osoby w tym dwanaście kobiet.

W ramach akcji „Klon” przeprowadzono 164 rozmowy, a w ramach akcji „Jodła” – 170 rozmów²¹.

Na terenie województwa funkcjonowały dwa ośrodki odosobnienia, w których osadzano osoby internowane, tj. od 13 XII 1981 r. do 5 IV 1982 r. w oddziale zewnętrznym Aresztu Śledczego w Suwałkach (przebywali [tam] mężczyźni internowani z białostockiego, łomżyńskiego, suwalskiego) i od 15 I 1982 r. do 4 VII 1982 r. w ośrodku wczasowym radia i telewizji w Gołdapi²². W ośrodku tym osadzono internowane kobiety z całego kraju.

Ogół realizowanych przedsięwzięć operacyjnych, związanych z wprowadzeniem stanu wojennego, wyczerpywał niezbędne potrzeby dotyczące realizacji zadań przez służbę milicji i bezpieczeństwa na terenie województwa. O ich skuteczności świadczy to, że zostały wykonane w oznaczonych terminach bez nadzwyczajnych wypadków. Sprawnie zapobiegano organizowaniu zbiorowych protestów i wystąpień²³.

Pozytywne tendencje w zakresie sytuacji społeczno-politycznej oraz stanu ładu i porządku publicznego, które wystąpiły w pierwszych tygodniach wprowadzenia stanu wojennego nie miały trwałego charakteru. Zmieniały się one pod wpływem łagodzenia rygorów stanu wojennego. Mimo podejmowanych przedsięwzięć nie zapobiegnięto faktom wrogiej propagandy. Ogółem, na terenie województwa ujawniono 37 tego rodzaju zdarzeń. Polegały one głównie na kolportowaniu ulotek, napisów i haseł o wrogiej politycznie treści. W dwóch przypadkach działalność ta była zorganizowana²⁴. Pozostałe przypadki miały jednostkowy, lokalnie ograniczony charakter i koncentrowały się w Giżycku, Suwałkach, Piszu i Ełku, zwłaszcza w okresach poprzedzających dzień 13 każdego miesiąca, obchody świąt państwowych i rocznic związanych z programem działania „Solidarności”. Ustalono i pociągnięto do odpowiedzialności karnej 36 osób za tworzenie nielegalnych struktur, kolportowanie ulotek, literatury i haseł mających na celu sianie zamętu i niepokoju²⁵.

W miesiącu czerwcu na terenie Pisza były podejmowane próby organizacji tzw. marszów milczących²⁶. Inspiratorami tego byli pozostający na wolności działacze byłej „Solidarności” i ich sympatycy. Dnia 13 VI 1982 r. o godzinie 19.30 planowano odbycie takiego marszu na znak protestu przeciwko rygorom stanu wojennego i w intencji uwolnienia osób internowanych.

Po wejściu sił porządkowych MO zatrzymano dziewięciu najbardziej aktywnych uczestników marszu. Pozostali w ilości około sześćdziesięciu osób, głównie w młodym wieku, rozeszli się w różnych kierunkach. Za udział w tym marszu cztery osoby internowano²⁷. Z pozostałymi przeprowadzono rozmowy ostrzegawcze. Wiek osób zatrzymanych był następujący:

1) od 17 do 21 lat – 1,

2) od 21 do 30 lat – 3,

3) od 31 do 40 lat – 2,

4) powyżej lat 40 – 3.

Wśród zatrzymanych było siedmiu pracowników fizycznych i dwóch pracowników umysłowych z miejscowych zakładów pracy, w tym dwóch uczęszczało do zasadniczej szkoły przyzakładowej. Zajścia uliczne w województwie nie spowodowały strat materialnych zarówno w mieniu prywatnym, jak też w mieniu społecznym bądź sprzęcie resortu spraw wewnętrznych. Pozytywnie oceniamy sytuację w zakładach pracy województwa. Od momentu wprowadzenia stanu wojennego wszystkie zakłady pracowały normalnie, borykając się z trudnościami w zaopatrzeniu w podstawowe surowce, materiały i sprzęt produkcyjny. Podejmowane próby przez pozostający na wolności aktyw „Solidarności” organizacji strajków w miesiącu maju i listopadzie ubiegłego roku okazały się bezskuteczne. W dwóch przypadkach wystąpiły chwilowe przerwy w pracy pod pretekstem palenia papierosa. Uczestniczyło w nich kilkanaście osób²⁸.

Zanotowano również pięć faktów noszących znamiona sabotażu²⁹. I tak:

– w miesiącu styczniu 1982 r. w Suwałkach przy ulicy Noniewicza nieustalony dotąd sprawca uszkodził szafę rozdzielczą łączności przewodowej. Wysokość strat oscyluje w granicach 12 tys. zł;

– w miesiącu maju 1982 r. w Zakładach Przemysłu Drzewnego w Rucianem Nidzie jeden z robotników wbił pręt metalowy w pień przeznaczony do przetarcia. Fakt ten spostrzegli inni robotnicy i zapobiegli zamierzonemu uszkodzeniu urządzeń trących. Za powyższe sprawca tego czynu został aresztowany i skazany na karę pozbawienia wolności;

– w miesiącu sierpniu 1982 r. w Ełckiej Zajezdni Autobusowej Zakładu Komunikacji Miejskiej P[rzedsiębiorstwa]G[ospodarki]K[omunalnej]iM[ieszkaniowej] na 23 autobusy w piętnastu ujawniono uszkodzenie przednich kół przez przekłucie ogumienia. Wynikłe z tego powodu straty szacuje się na 76 tys. zł. Sprawca tego przestępstwa nie został dotychczas ustalony;

– w miesiącu sierpniu 1982 r. przy linii kolejowej na trasie Suwałki-Płociczno ujawniono fakt ścięcia dwóch słupów telefonicznych. Sprawcy tego czynu dotychczas nie ustalono. Powstałe straty oscylują w granicach 15 tys. zł;

– dnia 1 września 1982 r. w godzinach nocnych stwierdzono uszkodzenie pięciu głowic kablowych w szafie metalowej zamocowanej na drewnianym słupie przy kolejowym szlaku Suwałki-Papiernia. Nieustalony dotychczas sprawca po rozbiciu żeliwnych obudów głowic pozrywał przewody powodując czasowe przerwanie łączności pomiędzy w/w stacjami. Straty spowodowane tym przestępstwem szacuje się na około 20 tys. zł.

W zakładach pracy skutecznie rozwiązywano problemy natury płacowej i socjalno-bytowej. Mimo to, w wielu przypadkach odczuwalny jest ciągły brak obuwia roboczego, odzieży ochronnej i środków higieny osobistej.

Do końca ubiegłego roku w tworzącym się ruchu związkowym³⁰ nastąpiły pozytywne zmiany. Mianowicie:

– powstało ogółem 198 grup inicjatywnych,

– powołano 132 komitety założycielskie,

– zarejestrowano 30 związków zawodowych.

W najbliższym czasie przewiduje się rejestrację dalszych dziewiętnastu związków. Ruch związkowy na terenie województwa skupia aktualnie 8 tys. członków³¹.

W województwie funkcjonuje 95 O[bywatelskich]K[omitetów]O[calenia]N[arodowego]ów³². Patriotyczny Ruch Ocalenia Narodowego³³ w swoich szeregach skupia 1,5 tys. osób. 50 proc. to emeryci i renciści. Ruch ten wykazuje tendencje rozwojowe. Świadczy o tym fakt, że w ciągu ostatnich miesięcy ubiegłego roku nastąpił dwukrotny wzrost liczby osób, które zgłosiły swój akces do PRON-u. Również swój akces do PRON-u zgłosiły partie, stronnictwa polityczne, Z[wiązek]S[ocjalistycznej]M[łodzieży]P[olskiej], Z[wiązek]M[łodzieży]W[iejskiej], F[ront] J[edności]N[arodu], [Stowarzyszenie] PAX, L[iga]K[obiet]P[olskich].

W ocenianym okresie nie ujawniono na terenie województwa typowych grup lub struktur nielegalnych „Solidarności”. Jedynie w Giżycku uczeń Technikum Elektrycznego Robert Pietrukaniec, lat 17, wraz z dwoma innymi uczniami tej szkoły, podjął próbę zorganizowania nielegalnego związku pod nazwą „Ugrupowanie Wolnych Polaków”. Wykonali oni i rozkolportowali na terenie Giżycka jedenaście ulotek. Za powyższe skazani zostali na karę pozbawienia wolności. Wykonanie kary zawieszono z uwagi na młody wiek podejrzanych³⁴. Podobnie Filipkowski Mirosław, lat 16, i jego rówieśnik, jako uczniowie szkół ponadpodstawowych, zamierzali utworzyć grupę terrorystyczną na wzór „Szarych Szeregów”. Jedną z ich akcji było podłożenie w bramie wejściowej P[osterunku]MO w Prostkach dwu skorodowanych min z ulotką pogróżkową zapowiadającą wysadzenie PMO. Orzeczeniem sądu skazani zostali na umieszczenie w zakładzie poprawczym z zawieszeniem wyroku na okres lat 2³⁵. Innych aktów terroru politycznego po wprowadzeniu stanu wojennego na terenie województwa nie notowano. Nie notowano również po wprowadzeniu stanu wojennego faktów bezczeszczenia pomników i grobów.

Kler rzymsko-katolicki w okresie poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego koncentrował swoją działalność głównie na:

– rozszerzaniu bazy materialno-dochodowej kościoła,

– katechizacji młodzieży i sakralizacji życia społecznego,

– duchowym i materialnym wspieraniu tworzących się struktur „Solidarności”.

Włączając się w nurt życia politycznego, niektórzy księża w sposób szczególnie aktywny dawali wyraz poparcia miejscowym działaczom „Solidarności”. W wystąpieniach swoich wykazywali niejednokrotnie wrogość i zacietrzewienie. W tych celach wykorzystywali ambony, a treść ich wystąpień nie miała związku z zakresem obowiązków duszpasterskich.

Po wprowadzeniu stanu wojennego aktywność działalności kleru miała bardziej umiarkowany charakter. Nie uniknięto wrogich wystąpień księży realizujących zalecenia Episkopatu – potępiali wprowadzenie stanu wojennego negowali decyzje władz polityczno-administracyjnych. Zdarzały się przypadki jawnych wystąpień księży żądających zniesienia stanu wojennego, zwolnienia internowanych i przywrócenia „pogwałconych swobód obywatelskich”. Ksiądz J.[erzy] Zawadzki i ks. S.[tanisław] Rogowski rozpowszechniali nieprawdziwe wiadomości o wypadkach nadzwyczajnych na Wybrzeżu, we Wrocławiu i w Krakowie. W zasadzie na terenie województwa wrogą działalność polityczną prowadziło jedenastu księży. Pozostali zajmowali postawę wyczekującą i umiarkowaną. Niektórzy z nich z pełnym zrozumieniem i powagą dawali swój wyraz podporządkowania się decyzjom władz i rygorom stanu wojennego, nie podejmując wrogiej działalności.

Inne, nie rzymsko-katolickie wyznania działające na terenie województwa (kościoły i związki wyznaniowe wchodzące w skład Polskiej Rady Ekumenicznej), przyjęły lojalną postawę wobec zapadających decyzji władz administracyjno-politycznych.

W celu przeciwdziałania negatywnym postawom kleru z 42 osobami przeprowadzono 83 rozmowy ostrzegawcze. W szeregu przypadkach powiadomiono dyrektora Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Suwałkach o wystąpieniach księży przekraczających zakres obowiązków duszpasterskich, celem podjęcia bardziej skutecznych środków profilaktycznych. Od chwili wprowadzenia stanu wojennego odnotowano kilkadziesiąt przypadków pobytu na terenie województwa dyplomatów z K[rajów]K[apitalistycznych]. Niektórzy z nich wykazywali zainteresowanie penetracyjno-wywiadowcze, zwłaszcza w rejonach dyslokacji jednostek wojskowych i granicy z ZSRR. Ustalono piętnaście tego rodzaju faktów. Wg naszej oceny, zainteresowanie penetracyjno-wywiadowcze terenu województwa przez dyplomatów państw kapitalistycznych w 1982 r. było większe niż w 1981 r. o około 10 proc.  W  szczególności  dotyczy ono  służb  wywiadowczych  RFN, W[ielkiej]. Brytanii oraz USA i Francji.

Praca Wydziału Paszportów w minionym roku warunkowana była obowiązującymi przepisami stanu wojennego. Początek roku charakteryzował się wstrzymaniem wszelkich wyjazdów poza służbowymi do prac na budowach eksportowych. W miesiącu lutym, na skutek wprowadzenia pewnych ułatwień, w polityce wyjazdowej przywrócono możliwość wyjazdów turystycznych i prywatnych. Zmiana ta spowodowała stopniowy wzrost międzynarodowej wymiany osobowej. W ocenianym okresie wydano 4 257 paszportów, z tego do KK – 1 653 i do K[rajów] D[emokracji]L[udowej] – 26 046. Odmówiono wydania paszportów dla 1 400 osób. Na wyjazdy stałe podjęto 154 decyzje pozytywne. Udzielono 151 wiz pobytowych i powrotnych. Wyrażono zgodę na przedłużenie pobytu w PRL dla 28 posiadaczy paszportów konsularnych.

Podjęto pozytywne decyzje na wyjazdy z kraju dla osiemnastu internowanych i 44 członków ich rodzin³⁶. Przeprowadzono również weryfikację cudzoziemców z KK zamieszkujących na stałe na terenie naszego województwa. Do zjawisk ujemnych, które wystąpiły w zakresie międzynarodowej wymiany osobowej, zaliczyć należy:

– fakt odmowy powrotu do kraju sześciu osób z mistrzostw świata w piłce nożnej,

– pięć prób nielegalnego przekroczenia granicy przez obywateli naszego województwa,

– dziewięć przypadków naruszenia przepisów celno-dewizowych.

Sytuacja kadrowa województwa przedstawia się następująco: na dzień 31 XII 1982 r. w obu służbach wakuje trzydzieści etatów³⁷. Do przyjęcia jest zatwierdzonych czterech kandydatów, a w opracowaniu³⁸pozostaje 71. W 1982 r. przyjęto do służby 101 funkcjonariuszy oraz 49 przybyło do naszej dyspozycji z innych jednostek. W omawianym okresie zwolniono ze służby w MO siedemnastu funkcjonariuszy, w tym siedmiu dyscyplinarnie, sześciu na podstawie orzeczenia Woj[ewódzkiej]. Kom[isji]. Lekarskiej, dwóch na własną prośbę, jednego na podstawie opinii o nieprzydatności, dwóch funkcjonariuszy zmarło. Do dyspozycji innych jednostek MO przekazano siedemnastu funkcjonariuszy, w tym czternastu do szkół resortowych.

W 1982 r. za przewinienia służbowe wymierzono łącznie 101 kar dyscyplinarnych dla 92 funkcjonariuszy.

Najczęściej były to:

– nagany – 48,

– upomnienia – 27,

– w stosunku do siedmiu zastosowano najwyższy wymiar kary dyscyplinarnej – wydalenie ze służby w MO.

W tym okresie zanotowano siedem wypadków nadzwyczajnych, które dotyczyły między innymi:

– nieostrożnego obchodzenia się z bronią i postrzelenia – trzy,

– spowodowanie wypadków drogowych – cztery, w tym jeden ze skutkiem śmiertelnym.

Z dniem 16 VIII 1982 r. na terenie województwa utworzono osiem jednostek rejonowych³⁹. Stan etatowy wzrósł o 22 etaty. Łącznie w 1982 r. przybyły 43 etaty. Zgodnie z wytycznymi Biura Organizacyjno-Prawnego przesłano do akceptacji projekt rejonizacji SB w województwie⁴⁰.

Stan morale i dyscypliny wśród funkcjonariuszy KW MO i jednostek terenowych MO był dobry. Prowadzone działania od pierwszych dni wprowadzenia stanu wojennego wykazały w zdecydowanej większości stanów osobowych jednostek MO zdyscyplinowanie, należytą mobilność i zdecydowanie w realizacji zadań służbowych. W odczuwalny sposób zmienił się na korzyść stosunek społeczeństwa woj. suwalskiego do funkcjonariuszy MO i prowadzonych przez nich działań.

Wymierzone kary dyscyplinarne wynikały głównie ze wzrostu wymóg dyscypliny wobec funkcjonariuszy MO w okresie stanu wojennego.

Gospodarkę województwa w okresie dwunastu miesięcy ubiegłego roku charakteryzują następujące zjawiska:

– przekroczenie ubiegłorocznego poziomu produkcji przemysłowej,

– niskie zaawansowanie zadań rocznych w budownictwie mieszkaniowym oraz inwestycjach komunalnych,

– korzystna sytuacja w skupie podstawowych produktów rolnych poza zbożem,

– malejące tendencje w przyrostach dochodów ludności.

Zaopatrzenie przemysłu w podstawowe surowce, półfabrykaty i komponenty wykazało stabilizację. Sporadycznie występowały braki surowców w przemyśle drzewnym, metalowym, konfekcyjnym. Występowała niska dynamika skupu zboża oraz wysokie stany zapasów nawozów mineralnych. W 1982 r. nastąpiła odczuwalna poprawa w zaopatrzeniu ludności w artykuły pierwszej potrzeby, a także uległa poprawie organizacja handlu. Mimo to, występowały braki w zaopatrzeniu ludności w obuwie, odzież zimową, meble i sprzęt gospodarstwa domowego. Niedostatki w zaopatrzeniu występowały również w części zamienne, a w szczególności w ogumienie, akumulatory i inne akcesoria do samochodów, ciągników i maszyn rolniczych.

W okresie poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego praca pionu do zwalczania przestępczości gospodarczej ukierunkowana była na:

– rozpoznanie stopnia zagrożenia przestępczością w zakresie zagarnięć mienia społecznego, marnotrawstwa, niegospodarności i przestępstw spekulacyjnych,

– ochronę gospodarki żywnościowej, ujawnianie przestępstw dewizowych i nieprawidłowości w dystrybucji towarów objętych reglamentacją,

– prowadzeniu działań organizacyjno-taktycznych oraz kontrolno-represyjnych.

Struktura ujawniania i zwalczania przestępstw gospodarczych w 1981 r. charakteryzowała się spadkiem ilości ujawnionych przestępstw o około 12 proc. Nastąpił także o 21 proc. spadek ujawnionych osób [oskarżonych] o przestępstwa gospodarcze przy jednoczesnym wzroście strat o ponad 3 mln zł.

Po wprowadzeniu stanu wojennego powstały bardziej korzystne warunki ujawniania i zwalczania przestępstw gospodarczych. Wskaźnik wzrostu dynamiki ujawnionych przestępstw gospodarczych wzrósł w 1982 r. o 29,5 proc., ustalono znacznie większą ilość osób podejrzanych, jak również wykryto o 220 przestępstw więcej niż w analogicznym okresie 1981 r. W zwalczaniu spekulacji wskaźnik dynamiki przestępstw stwierdzonych wyniósł 342,3 [proc.]⁴¹. Nastąpił spadek dynamiki w stwierdzonych zagarnięciach mienia społecznego o 8,7 [proc.]. Ogółem, od dnia 13 XII 1981 r. do 31 XII 1982 r. pion do zwalczania przestępczości gospodarczej przeprowadził dwadzieścia różnego rodzaju operacji o zasięgu wojewódzkim, z których piętnaście pod kryptonimem „Rynek”, a pozostałe to: „Gastronomia”, „Inwestycje”, „Bizon”, „Mięso” oraz „Domek”. Niezależnie od tego, jednostki terenowe MO prowadziły działania lokalne. W większym stopniu niż w latach ubiegłych stosowano wobec osób podejrzanych tymczasowe aresztowanie i inne środki zapobiegawcze. Znaczną ilość spraw rozpatrzono w trybie przyspieszonym⁴².

Utrzymująca się od kilku lat tendencja wzrostowa w dynamice przestępstw kryminalnych w 1982 r. została utrzymana na poziomie 1981 r. przy jednoczesnym wzroście wykrywalności i spadku stwierdzonych zabójstw, uszkodzeń ciała, kradzieży z włamaniem do obiektów uspołecznionych oraz kradzieży mienia prywatnego.

Od 13 XII 1981 r. do końca 1982 r. pion służby kryminalnej przeprowadził ogółem 24 operacje taktyczne o zasięgu wojewódzkim, w tym siedem operacji zarządzonych centralnie – „Mustang”, „Element”, „Semafor” po dwie operacje oraz jedną operację kryptonim „Jesień-82”, po dwie operacje kryptonim „Kłusownik” i „Broń” oraz trzynaście operacji penetracyjno-blokadowych lokalnych w rejonach zagrożonych.

Intensyfikacja działań operacyjno-wykrywczych o poważniejsze przestępstwa kryminalne doprowadziła do ustalenia sprawców znacznej ilości przestępstw charakteryzujących się szerokim wydźwiękiem społecznym. W grupie tych przestępstw znajdują się między innymi:

– zabójstwo uprowadzonej w dniu 10 VI 1980 r. 2,5 letniej Anny N.[...],
a także zabójstwo ośmioletniej Agaty Sz.[...],

– zabójstwo samotnie zamieszkującego emeryta Jana K.[...] z Augustowa,

– dwa rozboje mieszkaniowe zaistniałe na osobach samotnie zamieszkujących,

– dwa włamania do sklepów „Pewex” w Suwałkach i Augustowie o stratach przekraczających 2 mln zł.

– włamanie mieszkaniowe w Węgorzewie o stratach przekraczających 3 mln zł.

Podejmowane przedsięwzięcia operacyjno-taktyczne przez pion kryminalny doprowadziły w 1982 r. do:

– odzyskania 46 jednostek broni palnej różnego typu, 263 kg materiałów wybuchowych,

731 szt. amunicji,

– zatrzymano 74 osoby ukrywające się przed organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości (w ramach spraw operacyjnego poszukiwania) oraz 73 osoby przed wszczęciem spraw,

– likwidacji 21 zorganizowanych grup przestępczych. Do najbardziej niebezpiecznych zaliczyć należy:

a. dziesięcioosobową grupę przestępczą działającą w zmiennym składzie osobowym na terenie Pisza, której udowodniono dokonanie 49 włamań i innych przestępstw,

b.trzyosobową grupę z terenu Kowal Oleckich, której udowodniono 22 włamania i odzyskano mienie wartości 610 tys. zł,

c. pięcioosobową grupę przestępczą działającą w warunkach wędrowności na terenie Ruciane Nida, której udowodniono dokonanie szeregu przestępstw kryminalnych na terenie województwa suwalskiego i radomskiego,

d. czteroosobową grupę uczniów szkół średnich z Olecka, którzy nielegalnie posiadali cztery jednostki broni palnej własnej konstrukcji.

Realizując rygory wynikające z przepisów stanu wojennego w trybie doraźnym przeprowadzono 188 postępowań przygotowawczych w sprawach o następujące rodzaje przestępstw:

– włamania – 75,

– rozboje – 43,

– czynne napaści na funkcj[onariuszy]. MO – 35,

– dezercje – 8,

– udział w pobiciach o groźnych następstwach – 4,

– zabójstwa – 3,

– zmuszanie funkcjonariusza publicznego do zaniechania prawnej czynności służbowej – 3,

– znieważenie funkcjonariusza publicznego – 2,

– z art. 46 Dekretu o stanie wojennym – 3,

– z art. 48 Dekretu o stanie wojennym – 1,

– z innych paragrafów K[odeksu]K[arnego] – 8.

W powyższych sprawach ustalono 265 osób, które tymczasowo były aresztowane.

W trybie przyspieszonym jednostki MO przeprowadziły 198 postępowań przygotowawczych, które dotyczyły między innymi następujących przestępstw:

– z ustawy o zwalczaniu alkoholizmu – 114,

– z ustawy antyspekulacyjnej – 21,

– znieważenie funkcjonariusza publicznego – 34,

– niszczenie mienia – 13,

– porwań pojazdu mechanicznego – 3,

– innych przestępstw z KK – 13.

W sprawach tych ustalono 239 podejrzanych. Niezależnie od powyższego, Prokuratura Wojskowa w Olsztynie prowadziła szereg śledztw i dochodzeń o poważniejsze przestępstwa z dekretu o stanie wojennym i innych przepisów prawnych.

Działalność pionu prewencji skutecznie zapobiegała zbiorowym naruszeniom porządku publicznego w województwie. Przeprowadzono szereg operacji o zasięgu wojewódzkim i lokalnym mających na celu zwalczanie alkoholizmu, poprawę stanu sanitarnego i porządku w miastach i na wsi, obszarach PKP, dworcach i szlakach PKS oraz na drogach publicznych. Skutecznie podejmowano działania mające na celu ustalenia osób prowadzących pasożytniczy tryb życia⁴³, jak również w środowiskach nieletnich zagrożonych przestępczością i demoralizacją. W działania w większym zakresie niż w latach ubiegłych angażowano siły WP, ORMO, ROMO, kontroli zawodowych i społecznych, radnych oraz przedstawicieli administracji jednostek gospodarczych. Podejmowane działania podporządkowano Programowi stabilizacji dyscypliny społecznej, porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz wytycznym w zakresie zwalczania zewnętrznych i wewnętrznych zagrożeń bezpieczeństwa państwa.

Po wprowadzeniu stanu wojennego do odbycia służby powołano łącznie 1 835 żołnierzy rezerwy, których zgodnie z dyrektywą Kierownika Sztabu MSW wykorzystywano w rejonie służbowego działania jak i wspierano zagrożone jednostki na terenie kraju (Warszawa, Gdańsk).

Realizując przepisy o wykroczeniach z dekretu o stanie wojennym, od 13 XII 1981 r. do 31 XII 1982 r. sporządzono i przesłano do rozpatrzenia kolegiom ds. wykroczeń 2 321 wniosków, w tym z art. 50 – 1 391 wniosków, art. 51 – 50 wniosków i z art. 21 pkt. 1–2 – 880 wniosków⁴⁴. Niezależnie od tego, realizując zarządzenie Wojewody Suwalskiego nr 32/82 z dnia 24 IV 1982 r. i nr 58/82 z dnia 23 IX 1982 r. wprowadzające lokalnie tryb przyspieszony ściganie i rozpatrywanie wykroczeń, sporządzono ogółem 1 815 wniosków o ukaranie w tym z art. 51 K[odeksu]W[ykroczeń] – 1 017 wniosków, art. 87 KW – 613 wniosków, art. 140 KW – 124 wnioski, art. 70 § 2 KW – 49 wniosków oraz z pozostałych przepisów KW i ustawy o zwalczaniu alkoholizmu – 12 wniosków⁴⁵.

Na drogach województwa w 1982 r. zaistniało 427 wypadków drogowych, w wyniku których 90 osób poniosło śmierć, a 468 doznało obrażeń ciała. W porównaniu z 1981 r. nastąpił spadek wypadków drogowych o 44 proc. i rannych o 11,5 proc.⁴⁶ Ilość osób zabitych w wypadkach drogowych utrzymała się na poziomie 1981 r.

Głównymi przyczynami wypadków drogowych były:

– niedostosowanie szybkości do sytuacji w ruchu – 26,4 proc.,

– błędy osób pieszych – 21,7 proc.,

– nietrzeźwość użytkowników dróg – 27,8 proc.

Uzyskano lepsze wyniki w zapobieganiu przestępczości nieletnich. W okresie dwunastu miesięcy 1982 r., w porównaniu do 1981 r., nastąpił spadek ilości przestępstw popełnionych przez nieletnich o 2,8 proc. Zmniejszył się również wskaźnik ilości nieletnich do ogółu podejrzanych o 2,4 proc.

Oceniając całokształt podejmowanych działań przez KW MO w Suwałkach w okresie od 13 XII 1981 r. do 31 XII 1982 r. należy stwierdzić, że wprowadzenie stanu wojennego, w tym także unormowanie prawne tego okresu, spowodowały wzrost efektywności naszej pracy, zwłaszcza w zakresie:

– operacyjnego rozpoznania najistotniejszych zagrożeń politycznych, gospodarczych, kryminalnych i środowiskowych,

– rozbudowy ilościowych i jakościowych form pracy operacyjnej zarówno SB jak i MO,

– poprawy wskaźników dynamiki ujawnień i wykryć przestępstw gospodarczych,

– zahamowanie dynamiki poważniejszych przestępstw kryminalnych przy wzroście ich wykrywalności,

– udoskonalono system służb prewencyjnych, prowadzonych działań organizacyjno-taktycznych i obiegu informacji,

– podniesiono stan morale i dyscypliny wśród funkcjonariuszy.

Konsekwentna realizacja dyrektyw resortu MSW, przepisów stanu wojennego, rządowego programu stabilizacji dyscypliny społecznej oraz porządku i bezpieczeństwa w 1982 r., przy ścisłym współdziałaniu z organami wojska, instancjami partyjnymi i organami administracji terenowej, spowodowała odczuwalną poprawę stanu bezpieczeństwa i porządku.

Aktualna sytuacja polityczno-operacyjna województwa oraz posiadane rozpoznanie wskazują, że najbliższy okres w sferze zagrożenia politycznego i kontrwywiadowczego oraz przestępczego będzie charakteryzować się następującymi zjawiskami:

1. Powtarzać się będą fakty konspiracyjnej działalności propagandowo-ulotkowej w postaci pisania i kolportażu różnego rodzaju ulotek, napisów i haseł o wrogiej treści.

2. Na teren województwa napływać może literatura pozbawiona debitu, zwłaszcza w okresie studenckich ferii semestralnych i wakacji szkół średnich.

3. Nasilająca się wroga propaganda rozgłośni radiowych państw kapitalistycznych może powodować niepokoje i zamęt, zwłaszcza w środowiskach młodzieżowych i wśród załóg robotniczych.

4. Byli działacze „Solidarności” mogą podejmować próby wykorzystywania oficjalnych spotkań do głoszenia wrogich politycznie poglądów.

5. Należy się liczyć z faktami docierania do byłych działaczy „Solidarności” Region „Pojezierze” emisariuszy podziemnych struktur opozycyjnych z ośrodków wielkomiejskich w kraju celem tworzenia tych struktur na terenie naszego województwa.

6. Zawieszenie stanu wojennego wykorzystywane być może do nadużywania prawa do strajku przez te załogi zakładów pracy, w których do tej pory nie rozwiązano problemów natury socjalnej.

7. Mogą powtórzyć się fakty sabotażu mające na celu zakłócenie toku produkcji w niektórych zakładach pracy, przerw w łączności przewodowej bądź w komunikacyjnych przewozach ludzi do pracy.

8. Przewidywać należy, że początek bieżącego roku nie przyniesie większych zmian w działalności kleru rzymsko-katolickiego. Kościół będzie koncentrować swoją działalność na prowadzeniu działań duszpasterskich, rozszerzaniu wpływów w środowiskach młodzieżowych i rozbudowaniu bazy materialno-duchowej.

9. Teren województwa suwalskiego będzie stanowił w dalszym ciągu przedmiot zainteresowań wywiadowczych przedstawicieli placówek dyplomatycznych KK.

10. Zawieszenie stanu wojennego wpłynie na wzrost intensywności międzynarodowej wymiany osobowej i ruchu turystycznego w kraju.

11. Niekorzystnie wpływać będzie na kształtowanie się nastrojów społecznych pogarszająca się sytuacja materialno-bytowa tych grup zawodowych, które w sposób najbardziej dotkliwy odczują skutki podwyżki cen i braki w zaopatrzeniu w podstawowe artykuły spożywcze i przemysłowe. Może to być powodem niezadowolenia i przyczyną różnego rodzaju konfliktów.

12. Przewidywane podwyżki cen niektórych artykułów spożywczych i przemysłowych przy niedostatkach podaży powodować mogą zjawiska masowego ich wykupu, a tym samym dezorganizację rynku.

13. W zagrożeniu przestępczością gospodarczą dominować będą nadal zjawiska zagarnięć mienia społecznego, spekulacji i nielegalnego wyrobu spirytusu.

14. Na dotychczasowym poziomie utrzymywać się będzie zagrożenie przestępczością kryminalną, zwłaszcza przeciwko mieniu.

W kontekście powyższych przewidywań oraz dyrektywy Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 31 XII 1982 r. w sprawie głównych kierunków działań resortu spraw wewnętrznych w okresie zawieszenia stanu wojennego zachodzi konieczność podejmowania w najbliższym okresie następujących przedsięwzięć:

1. Wzmóc kontrolę operacyjną osób i środowisk, które uprzednio prowadziły wrogie akcje propagandowo-ulotkowe, kontynuując pracę operacyjno-wykrywczą zmierzającą do ustalenia sprawców nie wykrytych dotychczas faktów kolportażu wrogich ulotek, napisów i haseł.

2. Zaktywizować pracę operacyjną wśród nauczycieli szkół średnich i podstawowych w celu zapobieżenia próbom negatywnego oddziaływania na młodzież i dzieci przez osoby znane z negatywnych postaw, poglądów i inicjatyw.

3. Obejmować operacyjną ochroną organizacje młodzieżowe w celu zapobiegania wrogim politycznie ukierunkowywaniu ich działalności oraz przenikania do nich osób o poglądach ekstremalnych.

4. Wzmóc rozpoznanie operacyjne środowisk dziennikarskich celem ujawniania i eliminowania osób usiłujących szkalować politykę propagandową władz.

5. Zabezpieczyć operacyjnie zakłady graficzne, urządzenia małej poligrafii, celem uniemożliwienia wykorzystania tych urządzeń do wrogiej działalności.

6. Operacyjnie chronić powstające ogniwa ruchu związkowego i samorządy robotnicze przed próbami ich infiltrowania i wykorzystywania do wrogiej działalności.

7. Zabezpieczyć środkami operacyjnymi kontakty miejscowych działaczy byłej „Solidarności” z emisariuszami podziemnych struktur opozycyjnych w kraju.

8. Przeciwdziałać próbom podjęcia wrogiej działalności politycznej w środowiskach wiejskich przez byłych aktywistów NSZZ „Solidarność”.

9. Bieżąco rozpoznawać poczynania kleru w środowiskach młodzieżowych, oświaty i ludności wiejskiej, jak również angażowania się księży w działalność polityczną.

10. Wytwarzać wśród kleru i organizacji katolickich przekonanie o konieczności przejęcia przez Kościół odpowiedzialności za spokojny i poświęcony wyłącznie kwestiom religijnym przebieg wizyty papieża w Polsce.

11. Prowadzić kontrolę operacyjną dyplomatów KK przebywających na terenie województwa oraz zapewnić bieżące rozpoznanie zachowania się figurantów spraw operacyjnych podejrzewanych o prowadzenie działalności wywiadowczej

12. Zabezpieczyć zakłady produkcyjne przed aktami sabotażu realizując przedsięwzięcia operacyjne mające na celu ustalenie sprawców zaistniałych uprzednio faktów sabotażu.

13. Bieżąco rozpoznawać i informować instancje partyjne oraz organy administracyjne o istniejących niezadowoleniach i sytuacjach konfliktowych wśród załóg zakładów pracy, celem szybkiego podejmowania czynności zapobiegawczych i likwidacji źródeł ich powstawania.

14. Neutralizowanie i eliminowanie ze stanowisk kierowniczych osób zajmujących postawy wspierające lub tolerujące działalność antypaństwową.

15. Skoncentrować działania rozpoznawcze i represyjne na przestępstwa zorganizowanego zagarnięcia mienia społecznego, łapownictwa, przekupstwa, kwalifikowanej spekulacji oraz na faktach marnotrawstwa i niegospodarności.

16. Nasilić działania operacyjno-rozpoznawcze oraz wykrywcze zagrożeń występujących w obrocie towarowym i nadużyć na szkodę konsumentów.

17. Wzmóc działalność rozpoznawczą, zapobiegawczą i wykrywczą w zakresie najgroźniejszych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu. Podnieść skuteczność poszukiwań szczególnie groźnych przestępców kryminalnych.

18. Zaostrzyć represje karne wobec sprawców rozbojów, zgwałceń i innych poważniejszych przestępstw kryminalnych.

19. Zintensyfikować działania w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi.

20. Konsekwentnie realizować przepisy ustawy o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy.

21. Wzmóc kontrolę miejsc przechowywania broni, amunicji i materiałów wybuchowych, a także skuteczniej działać w zakresie odzyskiwania nielegalnie posiadanej broni.

22. Podejmować lokalne działania operacyjno-taktyczne mające na celu zapobieganie wzrostowi przestępstw przeciwko mieniu oraz zakłóceniom ładu i porządku w miejscach publicznych.

23. Intensyfikować pracę operacyjną w kierunku rozbudowy sieci osobowych źródeł informacji, a zwłaszcza mających dotarcie do nielegalnych struktur opozycyjnych i zagrożonych środowisk.

24. Doskonalić formy i metody pracy, obieg informacji, a także kontrolę wykonawstwa zadań.

25. Usprawniać system szkolenia ideowo-politycznego wśród funkcjonariuszy oraz umacniać dyscyplinę służbową.

Komendant Wojewódzki

Milicji Obywatelskiej w Suwałkach

płk mgr Franciszek Kaczmarek⁴⁷