Andrzej Makowski

Szkolnictwo w Augustowie w okresie powojennym

cz.2 z 2

Rozwój szkolnictwa średniego w Augustowie w latach 1957-1965

Źródło: Rocznik statystyczny województwa białostockiego 1958, Białystok 1958,

s. 208, 211, 216; Rocznik statystyczny powiatu, op. cit., s. 101, 116-117.

Struktura szkolnictwa średniego w Augustowie z początku lat pięćdziesiątych przetrwała w podobnym kształcie organizacyjnym do drugiej połowy lat sześćdziesiątych. Do początku lat sześćdziesiątych najwięcej uczniów kształciło się w Liceum Pedagogicznym, jednak tylko część z nich pochodziła z powiatu augustowskiego, gdyż szkoła ta miała charakter ponadpowiatowy. W związku z decyzją władz oświatowych planujących utworzenie w Augustowie Studium Nauczycielskiego w 1963 r. przystąpiono do budowy na posesji Liceum Pedagogicznego obiektu pod nowy zakład oświatowy, który jako Pomnik 1000-lecia Państwa Polskiego, współfinansowany był z Opolskiego Funduszu Budowy Szkół. Projekt założenia w Augustowie Studium Nauczycielskiego nie został jednak zrealizowany. W 1966 r. powołano wprawdzie w miejsce likwidowanego Liceum Pedagogicznego, Liceum Pedagogiczne dla Wychowawczyń Przedszkoli dokonując naboru do dwóch klas, lecz już w 1967 r. decyzją Kuratorium Oświaty w Białymstoku w porozumieniu z miejscowymi władzami podjęto decyzję o zaniechaniu organizacji Studium Nauczycielskiego oraz likwidacji Liceum Pedagogicznego dla Wychowawczyń Przedszkoli. Odtąd szkoła stopniowo wygasała, jej ostateczna likwidacja nastąpiła z dniem 31 sierpnia 1971 r. Zlikwidowane w 1971 r. Liceum Pedagogiczne w okresie swego funkcjonowania odgrywało ważną rolę w życiu Augustowa i regionu. Szkoła słynęła z wielu inicjatyw społecznych i kulturalnych. Jej absolwenci, a było ich aż 1693, w tym 1380 wykształconych w systemie stacjonarnym, zasilili szeregi nauczycielstwa w wielu powiatach województwa białostockiego²⁴.

W omawianym okresie szczególnie od początku lat sześćdziesiątych nastąpił rozwój szkoły zawodowej. Do połowy lat pięćdziesiątych, po likwidacji w 1952 r. działu krawieckiego, w Zasadniczej Szkole Zawodowej Metalowo-Drzewnej przygotowywano fachowców w specjalnościach drzewnej (stolarstwo meblowe), tokarskiej i ślusarskiej. W roku szkolnym 1957/58 przywrócono dział krawiecki, zaś w następnym roku szkolnym powrócono do trzyletniego cyklu kształcenia. szkoła otrzymała wówczas nazwę Zasadnicza Szkoła Zawodowa. Od połowy lat sześćdziesiątych oprócz specjalności metalowych i krawieckich kształcono także elektryków i elektromonterów. Funkcjonujące w strukturze szkoły warsztaty szkolne prowadziły nie tylko działalność dydaktyczną, lecz również produkcyjną. Wykonywano w nich m.in.: wiertarki, pompy hydrauliczne, części do maszyn rolniczych, kajaki, narzędzia ślusarskie i wyroby odzieżowe. W 1965 r. pod względem asortymentu produkcji i rentowności uplasowały się na pierwszym miejscu w okręgu szkolnym²⁵.

Powstanie w 1950 r. w Augustowie Liceum Pedagogicznego oraz odejście do nowej placówki części kadry pedagogicznej i znacznej grupy uczniów augustowskiego Liceum Ogólnokształcącego, spowodowało zahamowanie rozwoju szkoły ogólnokształcącej. Innym powodem kryzysu tej szkoły było utworzenie również w 1950 r. pod wspólną dyrekcją w obiekcie szkolnym przy ul. Młyńskiej Szkoły Podstawowej i Liceum Ogólnokształcącego, tzw. 11-latki. W tym kształcie organizacyjnym szkoła funkcjonowała do 1 września 1965 r., kiedy oddzielono klasy licealne od podstawowych i powołano Liceum Ogólnokształcące jako odrębną placówkę oświatową. Słaby rozwój Liceum Ogólnokształcącego z lat pięćdziesiątych gdy w szkole kształciło się przeciętnie ponad 200 uczniów został przezwyciężony w początkach lat sześćdziesiątych. Odtąd szkoła zaczęła się dynamicznie rozwijać, zwiększono w niej liczbę oddziałów z 8 w początkach tego dziesięciolecia do 14 w połowie lat sześćdziesiątych, co spowodowało podwojenie liczby uczniów. W roku szkolnym 1965/66 w szkole pobierało naukę 549 uczniów, uczyło ich wówczas 18 nauczycieli²⁶.

Rozwój szkolnictwa średniego w Augustowie w latach 1972-1990

Źródło: Rocznik statystyczny województwa białostockiego 1973, Białystok 1973, s. 389. J. Szlaszyński, op. cit., s. 31-35; Zespół Szkół Budowlano-Elektrycznych im. Powstańców Śląskich. Zarys historii szkoły 1967 - 1997, Augustów 1997, mps w zbiorach A. Stankiewicz, s. 37; APS, AKMPZPRA, t. 7, k. 124; Rocznik statystyczny województwa suwalskiego 1984, Suwałki 1984, s. 101; Rocznik statystyczny województwa suwalskiego 1991, Suwałki 1991, s. 81, 82; APS, AMRNA, t. 3/11/I, k. 312.

W 1967 r. w Augustowie otwarto nową szkołę - Technikum Budowlano-Elektryczne. Jej pierwszym dyrektorem został Józef Szarkiewicz, zaś kolejnymi dyrektorami byli: Tadeusz Cieśluk, Andrzej Kurczyński i Bogdan Dyjuk. Szkoła mieściła się początkowo w budynku Liceum Pedagogicznego, zaś w styczniu 1968 r. osiadła na stałe w nowym obiekcie szkolnym przy ul. 29 Listopada (obecnie Aleja Kardynała Wyszyńskiego), który posiadał pełnowymiarową salę gimnastyczną oraz aulę widowiskową. W pierwszym roku funkcjonowania w szkole kształciło się 128 uczniów, w następujących specjalnościach: budownictwo ogólne, budownictwo wiejskie i elektromechanika ogólna. Już w kolejnym roku szkolnym powołano Zasadniczą Szkołę Budowlaną o kierunkach: elektromonter, malarz, monter wewnętrznych instalacji budowlanych i murarz. Wkrótce doszły nowe kierunki techniczne: dokumentacja budowlana i prefabrykacja budowlana. Ponadto od 1971 r. w strukturze szkoły działało Policealne Studium Zawodowe o specjalności: budownictwo ogólne, zaś od 1973 r. Medyczne Studium Zawodowe, które w 1978 r. przeniesiono do Suwałk. W 1975 r. szkoła przejęła od Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 klasy wielozawodowe kształcące kandydatów na czeladników do rzemiosła i usług. Od 1981 r. funkcjonujące dotąd Technikum Budowlano-Elektryczne i Zasadnicza Szkoła Budowlana przemianowano na Zespół Szkół Budowlano-Elektrycznych.

Istniejąca na terenie miasta od 1967 r. druga po Zespole Szkół Zawodowych, placówka szkolnictwa zawodowego kształcąca do 1990 głównie fachowców w kierunkach budowlanych i elektrycznych dynamicznie się rozwijała. Jej szczególny rozwój nastąpił w początkach lat dziewięćdziesiątych, kiedy stała się zdecydowanie największą szkołą średnią w Augustowie. Szkoła posiadała własny internat mieszczący się w obiekcie po byłym Liceum Pedagogicznym. Działalność dydaktyczną i produkcyjną prowadziły warsztaty szkolne mieszczące się początkowo w głównym obiekcie szkolnym, zaś w 1984 r. przeniosły się do nowego budynku warsztatowego. Wybudowanie w latach 1990 - 1992 kolejnego obiektu dla potrzeb warsztatów w pełni zaspokoiło działalność szkoleniowo-produkcyjną²⁷.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych nastąpił dalszy rozwój pierwszej w dziejach miasta szkoły zawodowej funkcjonującej przy ul. Tytoniowej w Koszarach. Kierowana była ona wówczas do września 1974 r. przez założyciela szkoły Jana Kłoczkę, a następnie przez Jana Rajkowskiego i Zdzisława Wilczewskiego. 1 września 1972 r. w szkole uruchomiono Liceum Zawodowe Mechaniczne. W listopadzie 1972 r. podczas obchodów 25-lecia istnienia placówki, szkoła otrzymała imię Generała Ignacego Prądzyńskiego. Od 1 września 1973 r. dotychczasowa Zasadnicza Szkoła Zawodowa została przemianowana w Zespół Szkół Zawodowych nr 2. W jej strukturze działały wówczas obok Zasadniczej Szkoły Zawodowej, Liceum Zawodowe Mechaniczne, Zasadnicza Szkoła Zawodowa Dokształcająca oraz Ośrodek Dokształcania Zawodowego. Z czasem ofertę kształcenia poszerzano o nowe kierunki. Obok tradycyjnych specjalności mechanicznych i krawieckich dających wykształcenie zawodowe, wprowadzano kierunki o pełnym kształceniu średnim. Utworzono wówczas w miejsce likwidowanego licem mechanicznego , liceum zawodowe o specjalności obróbka skrawaniem, liceum zawodowe o specjalności sprzedawca-magazynier (funkcjonowało w latach 1974-1985), liceum zawodowe o specjalności krawiec konfekcyjno-usługowy, w 1987 założono technikum mechaniczne o specjalności - budowa maszyn. Oprócz szkół dziennych od 1 września 1977 r. w miejsce zamkniętej szkoły dokształcającej zawodowej otwarto Zaoczne Średnie Studium Zawodowe, które działało przez 3 lata. W omawianym okresie poszerzyła się baza dydaktyczna szkoły. Rozbudowano wówczas obiekt szkolny, internat i warsztaty, które uchodziły za jedne z najlepszych w województwie suwalskim. W 1986 r. oddano do użytku nową salę gimnastyczną²⁸.

Obok rozbudowy szkolnictwa zawodowego ważną rolę w systemie szkolnictwa średniego pełniło szkolnictwo ogólnokształcące. Działające na terenie miasta Liceum Ogólnokształcące także zwiększyło liczbę uczniów. Szkoła ta w 1968 r. przeniosła się do obiektu szkolnego po zlikwidowanym Liceum Pedagogicznym przy ul. 29 Listopada, w którym funkcjonowała do 1975 r. Obowiązki dyrektora placówki objął wówczas Ryszard Jędrzejewski. We wrześniu 1975 r. siedzibę szkoły przeniesiono do nowego obiektu szkolnego na Śródmieście, który posiadał pełnowymiarową salę gimnastyczną. W następnym roku szkołę przekształcono na Zespół Szkół Ogólnokształcących obejmującego I Liceum Ogólnokształcące im. Grzegorza Piramowicza, Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących i Średnie Studium Zawodowe. Dyrektorem nowej placówki został Zdzisław Badowski. W tym kształcie organizacyjnym szkoła przetrwała do roku 1990, kiedy przemianowano ją ponownie na Liceum Ogólnokształcące im. Grzegorza Piramowicza. Obowiązki dyrektora szkoły objął wówczas Stanisław Budnik²⁹.

Lata dziewięćdziesiąte i pierwsza dekada XXI wieku przyniosły w szkolnictwie średnim nowe wyzwania i zmiany organizacyjne. W 1992 r. w obiekcie szkolnym przy Alei Kardynała Wyszyńskiego otwarto kolejną szkołę średnią - II Liceum Ogólnokształcące. Jej dyrektorem został Janusz Wierzbicki. W pierwszym roku istnienia w szkole kształciło się 60 uczniów, w miarę upływu lat szkoła się rozwijała i dziesięć lat później w 2002 r. uczyło się w niej już 505 uczniów³⁰.

Z chwilą powołania II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie istniały 4 publiczne średnie placówki oświatowe. W największej z nich w Zespole Szkół Budowlano-Elektrycznych przemianowanym w 2002 r. na Augustowskie Centrum Edukacyjne kształciło się przeciętnie ponad 1300 uczniów w latach dziewięćdziesiątych zaś w pierwszym dziesięcioleciu nowego stulecia uczyło się w nim nawet 1500 uczniów. Dyrektorem szkoły od 1991 r. był Bogdan Dyjuk. W omawianym okresie nastąpiły poważne zmiany w strukturze kształcenia. Obok tradycyjnych kierunków budowlanych i elektrycznych wprowadzono nowe. W 2004 r. w Augustowskim Centrum Edukacyjnym istniały różne typy szkół, zaś kształcenie odbywało się w systemie dziennym i zaocznym. Kształcono wtedy techników: budownictwa, elektroników, elektryków, hotelarstwa, informatyków, organizacji usług gastronomicznych i handlowców. W szkole funkcjonowały także licea profilowane w specjalnościach: ekonomiczno-administracyjnej, mechanicznej, zarządzania informacją i socjalnej, a także zasadnicze szkoły zawodowe kształcące robotników wykwalifikowanych w zawodach: technologa robót wykończeniowych w budownictwie, stolarza, murarza, montera elektronika. Ponadto w strukturze szkoły działały Szkoły Policealne kształcące w zawodach: technika obsługi turystycznej i technika informatyka³¹.

Zespół Szkół Zawodowych nr 2, przemianowany w 1997 r. w Zespół Szkół Zawodowych im. Gen. I. Prądzyńskiego, zaś w 2002 r. w Zespół Szkół Technicznych, również przeszedł w omawianym okresie liczne zmiany organizacyjne. Dyrektorami szkoły byli wówczas najpierw Henryk Kulikowski, a następnie Krzysztof Bręk. W latach dziewięćdziesiątych w placówce tej kształcącej przeciętnie około tysiąca uczniów wprowadzano nowe kierunki kształcenia zapewniające wykształcenie średnie: liceum handlowe, liceum ekonomiczne, technikum zawodowe odzieżowe oraz trzyletnie technika zawodowe na podbudowie zasadniczej szkoły zawodowej w zawodach: modelarstwo odzieży i budowa maszyn. Ponadto przez 2 lata (1993-95) funkcjonowało w szkole Policealne Studium Zawodowe kształcące w zawodzie technik handlowiec, a także przez kilka lat działały w placówce szkoły zaoczne. W początkach nowego stulecia szkoła przeszła poważny kryzys, który m.in. spowodowany był spadkiem zainteresowania młodzieży w kształceniu w kierunkach mechanicznych i krawieckich. Sytuacja ta wpłynęła na zmianę kierunków kształcenia. W miejsce dominujących dotąd specjalności mechanicznych i krawieckich wprowadzono nowe. W roku szkolnym 2004/05 w szkole pobierało naukę 596 uczniów. Szkoła kształciła wówczas techników: mechaników, handlowców, żywienia i gospodarstwa domowego, organizacji usług gastronomicznych, ekonomistów i ochrony środowiska. W Zespole istniało ponadto kilka klas zasadniczej szkoły zawodowej kształcącej mechaników pojazdów samochodowych oraz kucharzy małej gastronomii, a także jedna klasa liceum profilowanego o specjalności usługowo-gospodarczej oraz po jednym oddziale Policealnego Studium Zawodowego przygotowujących techników: ekonomistów i informatyków³².

Najstarsza w mieście szkoła średnia - I Liceum Ogólnokształcące kierowana była po 1990 r. najpierw przez Stanisława Budnika, a następnie przez Joannę Lisek. W szkole w omawianym okresie kształciło się przeciętnie powyżej 600 uczniów, w 1990 r. było ich 692, zaś w 2000 - 682. W roku szkolnym 1999/2000 reaktywowano Liceum dla Dorosłych. Szkoła przyjęła wówczas ponownie nazwę Zespołu Szkół Ogólnokształcących³³.

Na terenie miasta w latach 2000-2003 istniało Centrum Kształcenia Praktycznego, którym kierował Dariusz Górny. Placówka ta powstała w wyniku scalenia dotychczasowych warsztatów szkolnych z zadaniem prowadzenia kształcenia praktycznego. We wrześniu 2003 r. placówkę zlikwidowano, zaś działalność szkoleniowa powróciła do szkół. W 2000 r. z powodu zmniejszającej się liczby uczniów korzystających z internatów zlikwidowano funkcjonujące dotąd internaty: przy Zespole Szkół Budowlano-Elektrycznych i Zespole Szkół Zawodowych, zaś w ich miejsce utworzono Bursę Międzyszkolną, którą zlokalizowano w pomieszczeniach internatu przy ZSB-E przy Alei Kardynała Wyszyńskiego. Dyrektorem placówki został Jarosław Kwiecień. Ponadto w 2000 r. utworzono Zespół Szkół Specjalnych składający się z: szkoły podstawowej specjalnej, gimnazjum specjalnego i szkoły przysposabiającej do pracy zawodowej. W szkole kształciło się początkowo 67 uczniów, zaś w 2004 - 107. Funkcję dyrektora szkoły pełniła Bożena Łukaszewicz.

W 2001 r. z inicjatywy Bogdana Dyjuka w Augustowie otwarto Wydział Zamiejscowy Politechniki Białostockiej kształcący studentów w zakresie budownictwa. Po kilku latach funkcjonowania, w 2004 r. został on jednak zamknięty.

Oprócz wymienionych placówek działalność dydaktyczną i wychowawczą prowadziła także Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna (dyrektorem tej jednostki w 2005 r. była Anna Urban), a także Międzyszkolny Ośrodek Sportowy, którym kierował w 2005 r. Wiesław Jeruć³⁴.

Oprócz szkół publicznych na uwagę zasługuje działalność Ośrodka Kształcenia Zawodowego, który oprócz organizowania różnych kursów dla dorosłych, prowadził w omawianym okresie w systemie dziennym i zaocznym kształcenie w zakresie szkolnictwa średniego. W Ośrodku mającym siedzibę przy ul. Tytoniowej, funkcjonowało m.in.: liceum ekonomiczne, liceum ogólnokształcące oraz zasadnicza szkoła zawodowa o kierunku fryzjerskim. Dyrektorem placówki był Jerzy Tarasewicz³⁵.

W okresie powojennym w Augustowie następowało stopniowe upowszechnianie szkolnictwa ponadpodstawowego. Gdy jeszcze w roku szkolnym 1968/69 tylko 58,1% absolwentów szkół podstawowych kontynuowało dalszą naukę, to już w 1978 r. prawie 100% uczniów kończących szkoły podstawowe uczyło się w szkołach średnich i zawo- dowych. Stałą tendencją było zwiększanie się liczby uczniów kształcących się w szkołach średnich. Szczególny spadek liczby uczniów pobierających naukę w zasadniczych szkołach zawodowych nastąpił w początkach nowego stulecia³⁶.

Struktura szkolnictwa ponadpodstawowego w Augustowie w latach 1988-2005

Źródło: Rocznik statystyczny województwa suwalskiego 1989, Suwałki 1989, s. 101-102; Podstawowe dane statystyczne według miast i gmin za 1992 r., Suwałki 1993, s. 87-89; Podstawowe dane statystyczne według miast i gmin za 1996 r., Suwałki 1997, s. 104-106; Rocznik statystyczny województwa podlaskiego 2001, Białystok 2001, s. 317, 323; Informacja Wydziału Oświaty, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego w Augustowie.

W czasach rządów PZPR, aż do roku 1989 szkoły w większym lub mniejszym zakresie w zależności od sytuacji politycznej poddane były presji ideologii socjalistycznej. Augustowska oświata poddana była również indokrynacji. Zgodnie z zaleceniami władz nauczyciele mieli zgłębiać myśl marksistowską i uczyć i wychowywać według nowych zasad. Nowe zasady wychowania znalazły odbicie w obchodach świąt i rocznic. W miejsce zlikwidowanych świąt narodowych - 11 Listopada i 3 Maja, wprowadzono nowe socjalistyczne święta i rocznice, m.in.: wybuchu Rewolucji Październikowej, powstania Ludowego Wojska Polskiego i Armii Czerwonej, czy też i urodzin wodzów rewolucji. Indokrynacji poddawane były nawet dzieci z przedszkoli. Dla przykładu w latach pięćdziesiątych wychowawczynie ukazywały dzieciom pozytywne cechy rolniczych spółdzielni produkcyjnych, chcąc w ten sposób już od najmłodszych lat wszczepić w nich podstawy socjalizmu i odciągnąć od „reakcyjnych" postaw swych rodziców"³⁷.

Wychowaniu w duchu materialistycznym służyła walka z religią. Jej nauczanie w augu- stowskich szkołach istniało do 1954 r., w tym samym czasie usunięto ze szkół modlitwę przedlekcyjną, którą zastąpiono apelami³⁸. Po historycznych wydarzeniach „polskiego października" 1956 r. religia powróciła ponownie do placówek oświatowych. W Augustowie zawieszono wówczas w salach lekcyjnych krzyże. Nie obeszło się bez incydentów. Kierowniczka Szkoły Podstawowej nr 2 nakazała uczniom zdjąć wcześniej powieszone krzyże. Chcąc ich do tego zachęcić zdjęła krzyż i w obecności uczniów zbeszcześciła go. Wydarzenie to wzburzyło miejscową społeczność³⁹.

Wkrótce władze przeszły ponownie do walki ideologicznej z Kościołem. We wrześniu 1958 r. nakazano zdjęcie krzyży z sal lekcyjnych. Decyzja ta została przyjęta przez uczniów i rodziców z niechęcią i wrogością. Najbardziej protestowali rodzice ze Szkoły Podstawowej nr 2. Do Wydziału Oświaty udała się 40-osobowa delegacja rodziców z tej szkoły, domagając się ponownego zawieszenia krzyży. Ich protest zakończył się niepowodzeniem, a pięciu najbardziej aktywnych zostało ukaranych przez Kolegium Orzekające⁴⁰. Po usunięciu krzyży przyszła kolej na całkowite wyrugowanie religii. Pod presją miejscowych włodarzy już w 1960 r. religia została wycofana ze szkół średnich, zaś w następnym roku całkowicie wycofana ze wszystkich placówek oświatowych. Odtąd nauczanie katechezy odbywało się w kaplicy przy kościele⁴¹. Wraz z usunięciem religii nasilono oddziaływanie na środowisko nauczycielskie. W szkołach przeprowadzono szkoleniowe rady pedagogiczne poświęcone umacnianiu świeckości nauczania i wycho- wania. Chcąc odciągnąć uczniów od katechezy rozbudowano sieć zajęć pozalekcyjnych i kół zainteresowań. Ponadto w szkołach podstawowych nr 2 i 5 w każdą niedzielę wyświetlano filmy oświatowe⁴².

Polityka władz zmierzająca do odciągnięcia młodzieży od religii trafiała w próżnię, gdyż prawie wszyscy uczniowie uczęszczali na katechezę. Według ustaleń Urzędu do Spraw Wyznań w końcu epoki komunistycznej, w 1988 r. w zajęciach z religii brało udział 90% młodzieży, zaś 9% czynnie nie uczestniczących w katechezie deklarowało przywiązanie do Kościoła. W tym okresie odnotowano w kilku placówkach w Augustowie ponad 20 emblematów religijnych: 13 było w pomieszczeniach internatu Zespołu Szkół Zawodowych nr 2, 6 w internacie ZSB-E i dwa w pomieszczeniach tej szkoły oraz 3 emblematy w szkołach podstawowych⁴³.

Odzyskanie suwerenności w 1989 r. spowodowało odpolitycznienie szkół i powrót do wychowania w duchu patriotycznym i narodowym, które przejawiało się w obchodach świąt narodowych: 3 Maja i 11 Listopada oraz eksponowania rocznic związanych z walką narodu polskiego o niepodległość. Kultywowaniu tradycji patriotycznych służyło nadanie szkołom imion nawiązujących do wspaniałej przeszłości narodowej i walk o niepodległość. Szkoła Podstawowa nr 1, później Gimnazjum nr 1 przyjęła za patrona Józefa Piłsudskiego, Szkoła Podstawowa nr 2 - Króla Zygmunta Augusta, Szkoła Podstawowa nr 3, później Zespół Szkół Samorządowych - imię Pierwszego Pułku Ułanów Krechowieckich, Szkoła Podstawowa nr 5, później Gimnazjum nr 2 - imię Sybiraków i Szkoła Podstawowa nr 6 - imię Armii Krajowej. Wspomaganiu procesu wychowawczego i przywiązania do tradycyjnych wartości służyło także wprowadzenie do szkół nauczania religii, a także urządzanie dorocznych wigilii szkolnych, rekolekcji wielkopostnych i klasowych pielgrzymek na Jasną Górę.

Odzyskanie suwerenności ożywiło także działalność samorządów szkolnych, które przejawiało się m. in. w wydawaniu gazetek uczniowskich i inicjowaniu różnych akcji, szczególnie o charakterze charytatywnym.