¹³² Edward Maliszewski, ur. 9 października 1894 roku w Augustowie w małżeństwie Leona i Franciszki z Szyszkowskich. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Augustowie, zaś wykształcenie średnie uzyskał w szkole realnej w Grodnie. 14 września 1911 roku rozpoczął służbę w Wileńskiej Szkole Wojskowej i 25 lipca 1914 roku otrzymał awans na pierwszy stopień oficerski – podporucznika. Służył jako dowódca pododdziałów artylerii fortecznej w twierdzy Brześć nad Bugiem, od 1 stycznia do 1 grudnia 1915 roku był dowódcą baterii 2. Pułku I Brygady Oblężniczej, a następnie do 9 sierpnia 1917 roku oficerem łączności i dowódcą baterii reflektorów w 3. dywizjonie 6. Ciężkiej Brygady Artylerii. Uzyskiwał kolejne awanse oficerskie, 14 listopada 1916 roku został porucznikiem, zaś 20 lipca 1917 roku podkapitanem oraz odznaczenia: Order św. Anny 3. i 4. klasy oraz Order św. Stanisława 2. i 3. klasy. Ponieważ prawie 60 proc. żołnierzy było Polakami, prowadził wśród nich pracę wychowawczą w kierunku niepodległościowym. Gdy w lecie 1917 roku, w okresie formowania się I Korpusu Polskiego w Rosji, zamierzał wraz z baterią zaciągnąć się do niego, został aresztowany i osadzony w więzieniu w Wałku, skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie „za nacjonalistyczną polską działalność”. Zdołał jednak zbiec i dotrzeć do I Korpusu Polskiego, w którym od 5 grudnia 1917 roku do 21 maja 1918 roku był starszym oficerem w Legii Rycerskiej. Walczył o zajęcie Bobrujska i stacji kolejowej Jasień. W Symferopolu był sekretarzem w Związku Wojskowym Polaków. Po rozwiązaniu korpusu został odesłany do obozu jeńców w Kownie, a następnie wrócił do Augustowa i wstąpił do POW. W październiku 1918 roku, pod pozorem zaciągnięcia się do Polnische Wehrmacht, wyjechał do Warszawy i uczestniczył w rozbrajaniu Niemców. Następnie zaciągnął się do Wojska Polskiego. Zweryfikowany w stopniu porucznika, od 19 grudnia 1918 roku do 17 marca 1919 roku był dowódcą baterii szkolnej Szkoły Podoficerskiej w Rembertowie. Od 1 lutego do 22 września 1920 roku dowodził baterią szkolną w Centralnym Obozie Podoficerskich Szkół Artylerii w Toruniu, sam ukończył kurs dowódców dywizjonów, a następnie od 15 marca 1921 roku do 31 stycznia 1922 roku w stopniu kapitana był dowódcą dywizjonu szkolnego. Od 1 lutego 1922 roku do 1 stycznia 1923 roku służył w Departamencie Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, a od 2 stycznia 1923 roku do 8 grudnia 1927 roku był kierownikiem wyszkolenia w tymże departamencie. 1 czerwca 1923 roku otrzymał awans do stopnia majora, a 12 grudnia 1923 roku został wysłany do Centralnej Szkoły Artylerii w Metz we Francji, z której powrócił 12 sierpnia 1924 roku. 9 grudnia 1927 roku został dowódcą dywizjonu w 15. Pułku Artylerii Polowej w Bydgoszczy. Dowódca 15. Dywizji Piechoty, w skład której wchodził pułk, generał brygady Wiktor Thomee w 1928 roku wnosił o awans do stopnia podpułkownika i nadanie Orderu Polonia Restituta. W latach 1928–1930 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną i 27 października otrzymał tytuł naukowy oficera dyplomowanego. W trakcie wyższych studiów wojskowych w 1928 roku odbywał półtoramiesięczny staż w 22. Pułku Ułanów Podkarpackich, zaś od 1 listopada 1930 roku do 7 kwietnia 1931 roku w 12. Kresowym Pułku Artylerii Polowej w Złoczowie, w którym 10 listopada 1931 roku został zastępcą dowódcy pułku. Od 25 lipca 1932 roku do 1933 roku był w zastępstwie dowódcą pułku. Następnie od 1934 roku do 23 września 1935 roku był szefem sztabu 11. Karpackiej Dywizji Piechoty. Od 24 września 1935 roku był kierownikiem przedmiotu taktyka artylerii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Autor skryptów, m.in. „Artyleria na tle działań piechoty”, „Organizacja strzelania w dywizjonie i grupie”, „Armata 37 mm wz. 36” oraz „Armata ppanc 37 mmm wz. 36”, „Taktyczne użycie w pułku piechoty”, „Pododdział artylerii na rzuty i ugrupowanie jej w marszach ubezpieczonych”. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi w 1935 roku, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Od 1 stycznia 1936 roku w stopniu podpułkownika. Po klęsce Polski we wrześniu 1939 roku przedostał się do Francji, gdzie został dowódcą 202. Modlińskiego Pułku Artylerii Ciężkiej, wchodzącego organicznie w skład 2. Dywizji Strzelców Pieszych. Dywizja była jedyną jednostką Wojska Polskiego, która do końca zachowała swą zdolność bojową i jednocześnie największą formacją wojskową internowaną w czasie II wojny światowej w kraju neutralnym. Pułk został odznaczony Krzyżem Wojennym z Gwiazdą, zaś podpułkownik Maliszewski – Krzyżem Walecznych. CAW, ap 10550, ap 5148, ap 11733, KKiMN 35.

powrót