² Po przejściu oddziałów Wojska Polskiego na stopę pokojową i ustaleniu ich stałej dyslokacji, rozlokowane w Suwałkach formacje broni stanowiły: dowództwo brygady kawalerii (od maja 1921 roku 4. Brygada Jazdy, od marca 1924 roku IV Brygada Kawalerii, od 25 lutego 1929 roku Brygada Kawalerii "Suwałki", a od wiosny 1937 roku Suwalska Brygada Kawalerii); 3. Pułk Szwoleżerów Mazowieckich (pełna nazwa 3. Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. płk Jana Kozietulskiego została zatwierdzona 21 października 1938 roku); 2. Grochowski Pułk Ułanów im. Dwernickiego (z dniem 29 lipca 1924 roku przemianowany na 2. Pułk Ułanów Grochowskich im. Gen. Dwernickiego); 4. Dywizjon Artylerii Konnej; 41. Suwalski Pułk Piechoty Marszałka Józefa Piłsudskiego; początkowo 3., a od 1923 roku 1. dywizjon 29. Pułku Artylerii Polowej (w 1931 roku pułk przemianowano na 29. Pułk Artylerii Lekkiej). Ponadto w Suwałkach stacjonował pluton żandarmerii ze składu 3. Dyonu Żandarmerii w Grodnie, a w 1937 roku został utworzony szwadron łączności Suwalskiej Brygady Kawalerii. Co najmniej od 1928 roku w Suwałkach funkcjonował posterunek meteorologiczny, wydzielony ze składu plutonu meteorologicznego kompanii portowej 1. Pułku Lotniczego (w roku 1938 pod względem zaopatrzenia podlegał pod 5. Pułk Lotniczy). Prawdopodobnie w drugiej połowie lat trzydziestych w Suwałkach zorganizowana została placówka Samodzielnego Referatu Informacyjnego DOK III (w roku 1938 była to "Mała Eksp.[ozytura] Sam.[odzielnego] Ref.[eratu] Inf.[ormacyjnego] DOK III"). W latach 1923–1926 w obiektach na terenie tzw. koszar kalwaryjskich działała Szkoła Podchorążych Rezerwy Jazdy. Z dniem 24 marca 1928 roku przy 3. Pułku Szwoleżerów Mazowieckich uruchomiona została Szkoła Podoficerska CKM 1. Dywizji Kawalerii (później Szkoła Podoficerska CKM Brygady Kawalerii "Suwałki", a po 1937 roku Brygadowa Szkoła ckm i ppanc. Suwalskiej Brygady Kawalerii). Władze garnizonowe stanowił oficer placu (od 1932 roku komenda placu), a władze uzupełnień (służbę poborową) Powiatowa Komenda Uzupełnień Suwałki (przemianowana w roku 1939 na Komendę Rejonu Uzupełnień Suwałki). Ponadto w skład służb wchodziły: Wojskowy Szpital Rejonowy (przed 1927 rokiem przekształcony w Garnizonową Izbę Chorych); Garnizonowa Administracja Koszar Suwałki (zorganizowana około 1925 roku, a zlikwidowana z dniem 1 kwietnia 1929 roku); Filia Rejonowych Zakładów Gospodarczych nr III w Grodnie (od 1924 roku Żywnościowych, zlikwidowana z dniem 15 stycznia 1926 roku); kapelan garnizonu, proboszcz utworzonej w 1926 roku Parafii Wojskowej pw. św. Kazimierza oraz pomocniczy kapelan prawosławny. W roku 1931 lub 1932 utworzono Komedę Obwodu Przysposobienia Wojskowego 41. Pułku Piechoty, a rok później Komendę Powiatu PW 41. Pułku Piechoty. W latach 1932–1934 przy Batalionie KOP "Suwałki" funkcjonowała Komenda Rejonu PW KOP "Grodno" z miejscem postoju w Suwałkach. W 1933 roku zorganizowano obejmującą powiat suwalski Komendę Rejonu PW Konnego ["Krakusów"] 2. Pułku Ułanów. Formacjami granicznymi, których pododdziały stacjonowały w Suwałkach, były: Batalion Celny Nr 1 (rozwiązany po 23 maja 1922 roku), Baon Straży Granicznej Nr 10 (rozwiązany na początku 1923 roku), Suwalski Inspektorat Straży Celnej (rozwiązany w 1927 roku), 29. Batalion KOP w Suwałkach (utworzony w listopadzie 1927 roku, od 1931 roku noszący nazwę Batalion KOP "Suwałki", rozformowany w początku 1939 roku – wygaszanie batalionu trwało do marca 1939 roku) oraz utworzona po jego rozformowaniu Komenda Obwodu Suwałki Straży Granicznej (ochronę granicy objęła 15 stycznia 1939 roku). Od lutego 1928 do marca 1939 roku w Suwałkach funkcjonował Posterunek Żandarmerii KOP przy 29. Batalionie KOP w Suwałkach. Po wprowadzeniu 15 lipca 1929 roku zmian w organizacji służby informacyjno-wywiadowczej KOP, w Suwałkach utworzona została Placówka Wywiadu KOP nr 1 "Suwałki", która w roku 1934 została przeniesiona do Grodna (w zakresie pracy wywiadowczej podlegała Ekspozyturze Oddziału II Sztabu Głównego nr 1 w Wilnie, od 1933 roku podporządkowanej dowódcy KOP, natomiast kontrwywiadu – Samodzielnemu Referatowi Informacyjnemu DOK III w Grodnie. Po przeniesieniu do Grodna, w Suwałkach działał oficer eksponowany placówki do spraw przemytu, a później "placówka do walki z przemytem", będąca agendą Placówki Wywiadu KOP nr 1 w Grodnie, w lutym 1939 roku przeniesiona do Sejn).

powrót