2012  2011  2010  2009  2008  2007  2006  2005
2004  2003  2002  2001  2000

Augustowsko‑Suwalskie Towarzystwo Naukowe

W 2010 roku Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe uczestniczyło w realizacji kilku projektów. We współpracy z Archiwum Państwowym w Suwałkach i Muzeum Okręgowym w Suwałkach realizowało projekt „Wielokulturowość Suwalszczyzny”, w ramach którego zorganizowano cykl spotkań i seminariów. Projekt został dofinansowany ze środków Urzędu Miejskiego w Suwałkach. Na podstawie umowy zawartej pomiędzy ASTN a Muzeum Okręgowym, kontynuowano naukowe opracowanie wyników wykopaliskowych badań archeologicznych prowadzonych w ubiegłych latach na stanowiskach: Augustów stan. 27, Mazurki stan. 8, Szczeberka stan. 1, Szczeberka stan. 3/4 i Szczepki stan. 16. Wspólnie z Oficyną Wydawniczą „Między Niebem a Ziemią” został zrealizowany projekt edukacyjny „Czapla – siwa eminencja”. Złożyły się na niego wystawa zdjęć Wojciecha Misiukiewicza oraz album. Projekt otrzymał dofinansowanie z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku.

Ukazały się kolejne publikacje Towarzystwa: X tom „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego”, wydany wspólnie z Archiwum Państwowym i Muzeum Okręgowym dzięki dofinansowaniu przez suwalski Urząd Miejski oraz drugi tom „Biblioteki Rocznika Augustowsko-Suwalskiego” – książka Jarosława Schabieńskiego i Krzysztofa Sychowicza pt. Rok 1976 – przemiany społeczne i polityczne w Polsce północno-wschodniej. Jej publikacja była możliwa dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku. Współwydawcą pracy było Muzeum Okręgowe w Suwałkach.

21 maja

W Bibliotece Publicznej im. Marii Konopnickiej w Suwałkach odbyła się prezentacja IX tomu „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego” oraz książki Artura Ochała: Słownik oficerów i chorążych Korpusu Ochrony Pogranicza w Suwałkach (1929–1939), opublikowanej w ramach nowej serii wydawniczej towarzystwa – „Biblioteka Rocznika Augustowsko-Suwalskiego”.

22 września

W ramach projektu „Wielokulturowość Suwalszczyzny”, w III Liceum Ogólnokształcącym w Suwałkach odbyło się seminarium poświęcone suwalskim Żydom. Sławomir Filipowicz wygłosił wykład Suwalscy Żydzi od założenia miasta do II wojny światowej, a Tadeusz Radziwonowicz – Żydzi w Suwałkach po II wojnie. Podczas seminarium zaprezentowano film archiwalny o Suwałkach z 1937 roku.

15 października

W Zespole Szkół Technicznych w Suwałkach odbyło się seminarium „Obecność mariawitów na Suwalszczyźnie”, zrealizowane w ramach projektu „Wielokulturowość Suwalszczyzny”. Ks. Tomasz M. Daniel Mames wygłosił wykład Mariawityzm pisany przez oświatę.

6 grudnia

Podczas kolejnego spotkania z cyklu „Wielokulturowość Suwalszczyzny”, w III Liceum Ogólnokształcącym w Suwałkach odbyło się seminarium „Szkoci na Suwalszczyźnie”. Wykład pt. Osadnicy szkoccy w dobrach dowspudzkich generała Ludwika Michała Paca wygłosił Marek Sidor.

17 grudnia

Ostatnie spotkanie z cyklu „Wielokulturowość Suwalszczyzny” – „Suwalszczyzna, Suvalkija”, odbyło się w Archiwum Państwowym w Suwałkach. Dr Ewa Semenowicz wygłosiła wykład pt. Skandynawska Litwa – spory u źródeł litewskiej tożsamości kulturowej, a Tadeusz Radziwonowicz – Polsko-litewskie rokowania w Suwałkach (30 września – 8 października 1920 roku). Przebieg, następstwa, kontrowersje.

Opracował: Maciej Ambrosiewicz

Muzeum Okręgowe w Suwałkach

Przez cały 2010 rok trwał, niezwykle istotny dla dalszej działalności muzeum, remont kapitalny oraz prace modernizacyjne głównej siedziby. Inwestycja była realizowana i finansowana w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007–2013. Prace przebiegały zgodnie z harmonogramem i bez większych komplikacji.

Wśród kilkunastu wniosków, opracowanych i złożonych w 2010 roku, na szczególną uwagę zasługują dwa. Pierwszy z nich – „Poznanie obyczajów starożytnych Jaćwingów poprzez zrozumienie pozostałości ich kultury i prezentację wystaw archeologicznych” – to projekt przygotowany wraz z Muzeum Regionalnym w Olicie w ramach Programu Współpracy Transgranicznej „Litwa-Polska”. Opiewa na kwotę ponad 290 000 euro (w tym dotacja dla muzeum – 116 611,50 euro) i dotyczy m.in. realizacji stałej wystawy archeologicznej w Muzeum Okręgowym w Suwałkach (po zakończeniu remontu) oraz Festynu Jaćwieskiego „Szwajcaria 2011”. Drugi, to wniosek do Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej na publikację „Nadizarskie Ateny. Malarstwo monachijskie” (dotacja dla muzeum 42 000 zł). Oba zostały rozpatrzone pozytywnie i są w trakcie realizacji.

Dzięki pomocy Dagmar Falk, wdowy po prof. Knucie Olofie Falku, do zbiorów muzeum pozyskano obraz „Jarmark w Wigrach”, namalowany przez Tage Rohdina podczas pobytu na Suwalszczyźnie w 1936 roku. Jego ofiarodawcą był Magnus Otenstedt, spadkobierca malarza.

Ze względu na trwający remont budynku głównego, roczna frekwencja w muzeum i jego oddziałach wyniosła 9422 osoby, w tym w Muzeum im. Marii Konopnickiej – 6971 osób, a w Centrum Sztuki Współczesnej – Galerii Andrzeja Strumiłły – 2451 osób. W 139 lekcjach muzealnych uczestniczyło 3447 uczniów.

Badania i sesje naukowe

Pracownicy merytoryczni muzeum realizowali 17 tematów badawczych z dziedziny archeologii, etnografii, sztuki, historii regionu i literatury. Muzeum im. Marii Konopnickiej prowadziło prace dokumentacyjne i bibliograficzne do tematów „Życie i twórczość Marii Konopnickiej”, „Związki Marii Konopnickiej z jej rodzinnym miastem”, „Życie i twórczość Aleksandra Kamińskiego”. Dział Kultury Literackiej Suwalszczyzny realizował tematy: „Zbigniew Herbert i Suwalszczyzna”, „Kultura literacka Suwalszczyzny”, „Andrzej Miłosz oraz Czesław Miłosz i Suwalszczyzna”, „Środowisko literackie na Suwalszczyźnie i Mazurach Wschodnich w latach 1999–2008 – bibliografia”. Pracownicy Działu Archeologii wraz z Jerzym Brzozowskim oraz kilkunastoma współpracownikami dokonali naukowego opracowania stanowisk w obrębie obwodnic Augustowa i Sztabina: Szczeberka 3 i 4, Augustów 27 i Mazurki 8. Dział Sztuki realizował tematy: „Środowisko artystyczne XIX-wiecznego Monachium”, „Życie i twórczość Alfreda Wierusza-Kowalskiego”, „Życie i twórczość Czesława Wierusza-Kowalskiego i Joanny Wierusz-Kowalskiej”, „Życie i twórczość Antoniego Piotrowskiego”. Dział Historii opracowywał tematy „Oddziały wojskowe garnizonu Suwałki” i „Działalność Suwalskiego Okręgu POW”. Dział Etnografii prowadził badania pod hasłem „Wielokulturowość Suwalszczyzny – Staroobrzędowcy” oraz w ramach badań terenowych, we współpracy z prof. Marianem Pokropkiem, przygotował dokumentację wydarzeń kulturalno-religijnych na Suwalszczyźnie (Biała Woda, Potasznia, Okrągłe, Turtul, Szurpiły, Kazimierówka, Jeleniewo, Prudziszki). Krzysztof Snarski, pracownik działu, wykonał dokumentację fotograficzną obchodów Niedzieli Palmowej w Bakałarzewie. Ponadto, zinwentaryzował szereg nowych eksponatów we wsi Kurianka i przeprowadził wywiad z mieszkanką wsi Romanówka, dotyczący cmentarza starowierskiego. Dział kontynuował też współpracę z Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. W maju i lipcu miały miejsce kolejne obozy terenowe grup laboratoryjnych studentów. Krzysztof Skłodowski, pracownik Działu Historii, wziął udział w badaniach terenowych w rejonie walk XX Korpusu rosyjskiego w lutym 1915 roku z udziałem członków Suwalskiego Stowarzyszenia Miłośników Historii „Penetrator” oraz rosyjskiego pisarza Dymitra Orłowa, przygotowującego się do realizacji filmu dokumentalnego poświęconego walkom XX Korpusu na Suwalszczyźnie.

Pracownicy muzeum udzielili 56 konsultacji osobom piszącym prace doktorskie, magisterskie, dyplomowe i semestralne oraz nauczycielom i uczniom szkół w mieście i regionie. Ponadto wykonali 37 kwerend naukowych oraz odpisywali na zapytania kierowane z innych muzeów. Pracownicy Działu Archeologii, na wniosek kierownika Delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Suwałkach, wykonali dziewięć ekspertyz dotyczących występowania stanowisk archeologicznych na terenie planowanych inwestycji i wytycznych do ochrony konserwatorskiej.

Krzysztof Skłodowski wziął udział (2 maja) w panelu dyskusyjnym pt. „Dwie wolności 1919, 1989”, zorganizowanym przez Centrum Edukacji Nauczycieli w Suwałkach z udziałem prof. Jana Żaryna i dr. Krzysztofa Sychowicza, gdzie wygłosił wykład na temat wydarzeń związanych z odzyskaniem niepodległości przez Suwalszczyznę w 1919 roku. Krzysztof Snarski wziął udział (8 sierpnia) w festynie regionalnym „Na Przeroskim Rynku”. Podczas imprezy został rozstrzygnięty konkurs fotograficzny pt. „Przerośl z lamusa. Ludzie. Miejsca”, któremu patronowało muzeum. Zgromadzone w jego trakcie fotografie zostaną opublikowane w albumie. Zbigniew Fałtynowicz wziął udział w seminarium „Czyj jest Miłosz?”, zorganizowanym 14–15 sierpnia przez Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach. Jerzy Brzozowski wziął udział w konferencji: „Ochrona dziedzictwa kulturowego i materialnego pogranicza”, która odbyła się 6–8 września w Lublinie. Wspólnie z Polskim Towarzystwem Historycznym Oddziałem w Białymstoku, Archiwum Państwowym w Suwałkach i Instytutem Historii Litwy w Wilnie muzeum zorganizowało w dniach 10–11 września, międzynarodową konferencją naukową pt. „Umowa suwalska – fakty i interpretacje”. W jej trakcie Krzysztof Skłodowski wygłosił referat Rada Ludowa Okręgu Suwalskiego jako reprezentacja polskiej społeczności na Suwalszczyźnie w okresie lipiec–wrzesień 1920 roku. 18 września, z okazji 30-lecia wydania pierwszego numeru „Krajobrazów”, Zbigniew Fałtynowicz wygłosił referat o historii tygodnika. 2 października muzeum współorganizowało XI Diecezjalne Spotkanie Środowisk Twórczych, które odbyło się w Centrum Sztuki Współczesnej – Galerii Andrzeja Strumiłły. Wzięło w nim udział około 200 osób; w programie znalazły się wystąpienia władz kościelnych i miejskich, wykłady: Zbigniewa Fałtynowicza – Suwalszczyzna w literaturze, Andrzeja Strumiłły i Stanisława Wosia oraz prezentacja poezji Tadeusza Różewicza w wykonaniu aktorki Marii Chwalibóg. W dniach 20–23 października Krzysztof Snarski wziął udział w konferencji „Chrześcijański Wschód i Zachód: formy dialogu, wzory kultury, kody pamięci”, gdzie wygłosił referat Starowierskie fotografie archiwalne kluczem do kart pamięci i dialogu międzykulturowego. Podczas międzynarodowej konferencji „Na rubieży kultur. Badania nad okresem neolitu i wczesnej epoki brązu w Polsce północno-wschodniej”, która odbyła się w Supraślu 18–19 listopada, Jerzy Brzozowski i dr Jarosław Sobieraj (Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie) wygłosili referat Ceramika z przełomu neolitu i epoki brązu w Szczeberce, stan. 3/4 w pow. augustowskim, przygotowany wspólnie z Jerzym Siemaszko. Magdalena Wołowska-Rusińska i Beata Choińska 22–23 kwietnia wzięły udział w konferencji „Marysia i mama idą do muzeum. Kierunki edukacji muzealnej”, zorganizowanej przez Muzeum w Bielsku Podlaskim Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Magdalena Wołowska-Rusińska wygłosiła referat Zajęcia literackie w Muzeum im. Marii Konopnickiej. Anetta Ejdulis uczestniczyła w naradzie interdyscyplinarnej w Domu Pracy Twórczej w Wigrach, z udziałem kierownika Delegatury WUOZ w Suwałkach, architektów i przedstawicieli Kościoła, w związku z osuwaniem się budowli poklasztornych.

Działalność wydawnicza i publikacje

W związku ze 100-leciem śmierci i obchodami Roku Marii Konopnickiej w Suwałkach ukazała się publikacja okolicznościowa autorstwa Magdaleny Wołowskiej-Rusińskiej pt. Tej, która w Suwałkach zaczerpnęła pierwszą osnowę życia (nakład 1000 egz.). Przygotowano również dwie reedycje utworów Marii Konopnickiej: zbiór wierszy „Przychodzę śpiewać z nimi”. Poezje dla najmłodszych w wyborze Magdaleny Wołowskiej-Rusińskiej i ilustracjami plastyków związanych z Suwalszczyzną (1000 egz.) oraz Trzy nowele. Anusia, Z cmentarzy, Jak Suzin zginął w opracowaniu Zbigniewa Fałtynowicza (2000 egz.). Na zlecenie Urzędu Miejskiego muzeum przygotowało również do druku Kalendarz roku Marii Konopnickiej w Suwałkach.

Wraz z Augustowsko-Suwalskim Towarzystwem Naukowym muzeum uczestniczyło w wydaniu książki Artura Ochała Słownik oficerów i chorążych KOP w Suwałkach 1929–1939. Ponadto wydało siedem katalogów wystaw czasowych prezentowanych w Centrum Sztuki Współczesnej – Galerii Andrzeja Strumiłły. Na zlecenie i ze środków Urzędu Miejskiego w Suwałkach przygotowano także i wydano drukiem dwa kalendarze (ścienny i biurkowy) pt. Rok Miłosza (2 x 1000 egz.).

Nową formą publikacji były Jednodniówki Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, towarzyszące jej działaniom. Nr 1, przygotowany w związku z inscenizacją „Mobilizacja 1939” (1 września), prezentował kalendarium wydarzeń z września 1939 roku na Suwalszczyźnie. Nr 2, towarzyszący grze miejskiej „W drodze do niepodległości” (11 listopada), przybliżał wydarzenia związane z odzyskaniem niepodległości na Suwalszczyźnie.

Pracownicy muzeum opublikowali 11 artykułów naukowych i popularnonaukowych w różnych pismach w Polsce.

Wystawiennictwo i zbiory

W związku z remontem kapitalnym budynku głównego wystawy stałe udostępniane były jedynie w oddziałach muzeum. Wystawa „Alfred Wierusz-Kowalski”, prezentowana w północnym skrzydle budynku Muzeum im. Marii Konopnickiej, obejmowała obrazy, akwarele, rysunki, elementy wyposażenia pracowni, dokumenty i fotografie. W eksponowanej obok „Galerii malarstwa monachijskiego” udostępniono 22 obrazy malarzy związanych ze środowiskiem artystycznym Monachium przełomu XIX i XX wieku. W muzeum poetki prezentowano ponadto wystawę „Maria Konopnicka 1842–1910. Za zamkniętymi drzwiami czasu”, a w Centrum Sztuki Współczesnej autorską wystawę twórczości i zbiorów Andrzeja Strumiłły.

W Muzeum im. Marii Konopnickiej pokazano pięć wystaw czasowych. Trzy z nich udostępniono zwiedzającym w Noc Muzeów 15 maja. Były to: „Drugi potop szwedzki” – wystawa przygotowana w oparciu o archiwum Knuta Olofa Falka i Szwedzkiej Ekspedycji Jaćwieskiej, uzupełniona obrazem „Jarmark w Wigrach”; „Dary, przekazy, zakupy i depozyty – 2009” – prezentująca cenne nabytki pozyskane w poprzednim roku do zbiorów Działu Sztuki; „Maria Konopnicka w walorach filatelistycznych” – wystawa ze zbiorów Andrzeja Matusiewicza, zorganizowana w ramach obchodów Roku Marii Konopnickiej w Suwałkach. Przygotowano także dwie ekspozycje monograficzne. Pierwsza z nich, „Starowierski świat”, otwarta 2 lipca, była poświęcona wspólnocie staroobrzędowcówJej trzon stanowiły unikatowe fotografie wykonane na Suwalszczyźnie w latach 1964–1986 przez dr. hab. Eugeniusza Iwańca. Ukazywały poszczególne dziedziny życia, pracy, tradycji i obrzędowości. Wzbogaciły je eksponaty ze zbiorów własnych Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz Muzeum Etnograficznego Krakowie. Wystawa „Antoni Piotrowski (1853–1924)” została poświęcona wybitnemu malarzowi ze środowiska monachijskiego. Jej wernisaż odbył się 15 października. Znalazły się na niej prace malarskie, rysunki, grafiki, reprodukcje drzeworytnicze i pocztówki z epoki (około 110 obiektów). Eksponaty pochodziły z wielu muzeów w Polsce oraz z kolekcji prywatnych. Wystawie towarzyszył wykład Marii Gołąb, kustosz Muzeum Narodowego w Poznaniu pt. Wpływ pracowni w Hotelu Europejskim na rozwój malarstwa polskiego.

W Centrum Sztuki Współczesnej – Galerii Andrzeja Strumiłły zaprezentowano siedem wystaw czasowych: rzeźby autorstwa Vladasa Vildziunasa i Kunotasa Vildziunasa (Litwa) prezentowane do 29 stycznia; grafiki Rafała Strumiłło, udostępnione zwiedzającym 17 lutego; wystawę malarstwa Walentyny Szoby (Białoruś) „Ptaki”, prezentowaną od 28 kwietnia; malarstwo i rysunki Chrisa Hernandeza (Teksas, USA), od 26 maja; grafiki Olega Denysenko i Romana Romanyszyna (Ukraina), od 23 czerwca; wystawę rysunku, rzeźby i fotografii Rafa Listowskiego (Francja) „Sam nie wiem”, od 6 października oraz od 22 grudnia – prace Hu Jigao (Chiny), artysty, którego twórczość mieści się w nurcie tradycyjnego malarstwa chińskiego i wywodzi z tzw. „szkoły szanghajskiej”. Wystawa została wypożyczona z Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie.

Ekspozycja „Życie Pogranicza”, przygotowana na bazie wystawy „Świat pogranicza. Suwalszczyzna według prof. Mariana Pokropka”, była prezentowana od 17 marca w Muzeum Regionalnym w Łoździejach (Litwa). Ekspozycja „Z przeszłości geologicznej Suwalszczyzny” – w Muzeum Wigier w Starym Folwarku. Wystawa „Suwalskie lata Marii Konopnickiej” została wypożyczona do Zespołu Szkół w Olecku, Szkoły Podstawowej w Sokółkach, Przedszkola nr 3 im. Papieża Jana Pawła II w Suwałkach oraz świetlicy przy kościele św. Aleksandra w Suwałkach. Nowo przygotowaną ekspozycję „Związki Marii Konopnickiej z jej rodzinnym miastem”, zaprezentowano w Szkole Podstawowej nr 4 im. Marii Konopnickiej w Augustowie, Szkole Podstawowej w Gąskach i Szkole Podstawowej w Puńsku.

Eksponaty ze zbiorów muzeum były prezentowane na ośmiu wystawach stałych i ośmiu czasowych w kraju oraz w Wileńskiej Akademii Sztuk Pięknych na Litwie, gdzie na dużej, międzynarodowej wystawie „Sztuka Bałtów” pokazano dziewięć najcenniejszych eksponatów z cmentarzysk w Szwajcarii i Paprotkach. Później była ona prezentowana także w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie (od 15 maja) i w Muzeum Narodowym w Rydze na Łotwie (od 16 listopada).

Poszczególne działy muzeum 43-krotnie udostępniały zbiory do publikacji, prac i opracowań naukowych.

Zbiory muzeum powiększyły się o 29 eksponatów oraz obiekty odnalezione w trakcie prowadzonych przez Dział Archeologii ratowniczych badań wykopaliskowych w obrębie obwodnic Augustowa (stanowiska Szczeberka 1 i Szczepki 16) i Sztabina (stanowiska Horodnianka 13 i Sztabin 12), przekazane do zbiorów muzeum przez Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku. Archiwum Działu Etnografii wzbogaciło się o cenny materiał fotograficzny, dokumentujący kulturę staroobrzędowców na Suwalszczyźnie. W ramach współpracy z dr. hab. Eugeniuszem Iwańcem zawarta została umowa dotycząca praw autorskich do 740 negatywów. Zbiory biblioteki muzealnej powiększyły się o 639 książek.

Wykonano konserwację trzech obrazów z Działu Sztuki (na zlecenie) i kilku naczyń z Działu Archeologii (we własnym zakresie).

Działalność oświatowa i promocyjna

5 marca odbyła się promocja książki Artura Ochała „Batalion Korpusu Ochrony Pogranicza Suwałki 1927–1939”. W spotkaniu wzięli udział: autor książki, prof. Adam Czesław Dobroński i członkowie Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Narew”, podtrzymujący tradycje żołnierzy KOP. W spotkaniu wzięło udział około 100 osób.

15 maja, po raz trzeci w Suwałkach odbyła się Noc Muzeów. W Muzeum im. Marii Konopnickiej przy współpracy z Państwową Szkołą Muzyczną I i II stopnia w Suwałkach zorganizowano koncerty, odbyły się wernisaże trzech wystaw czasowych oraz miało miejsce uroczyste przekazanie muzeum pamiątek rodziny Rydzewskich z dworu w Małej Hucie – daru Macieja Kotowicza i archiwum Stefana Buczyńskiego – daru Krystyny Buczyńskiej. Ponadto, odbyła się inscenizacja przyjazdu Marii Konopnickiej. W Centrum Sztuki Współczesnej Andrzej Strumiłło wygłosił wykłady pt. Nepal, wzbogacone projekcją slajdów. Była również degustacja potraw kuchni wschodniej. W Nocy Muzeów uczestniczyło około 1600 osób.

W dniach 12–13 czerwca odbył się X (Jubileuszowy) Piknik Kawaleryjski – Dni Kawaleryjskie w Suwałkach. W trakcie imprezy rozegrany został Konkurs Sprawności Kawaleryjskiej (próba dzielności konia oraz władania szablą i lancą), odbyły się przemarsze, pokazy, zawody hippiczne oraz konkurs w powożeniu bryczką. Drugiego dnia imprezy przedstawiono rekonstrukcję historyczną: „Epizod z walk odwrotowych latem 1920 roku – starcie oddziałów polskich z bolszewicką kawalerią Gaja”. W jej trakcie zadebiutowała Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, powołana przy Muzeum Okręgowym w Suwałkach. W konkursach, pokazach oraz inscenizacji wzięło udział około 150 uczestników, reprezentujących barwy 11 stowarzyszeń i grup rekonstrukcyjnych oraz około 4000 widzów.

W dniach 10–11 lipca odbył się XII Festyn Jaćwieski „Szwajcaria 2010”. Współorganizatorem imprezy było Stowarzyszenie Miłośników Historii „Jaćwingowie”, które uzyskało dofinansowanie z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. W przygotowanie festynu włączyło się też Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe w Suwałkach, które uzyskało dofinansowanie z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. Zaprezentowało się ponad 100 wykonawców, w tym zespoły muzyczne z Niemiec, Litwy i Polski. W organizacji festynu uczestniczyło kilkunastu pracowników muzeum i wolontariuszy. Przygotowano inscenizację „Najazd Prusów na Mazowsze A.D. 1091” oraz II Turniej Wojów o Skarb Skomanda. W imprezie wzięło udział około 1500 zwiedzających.

Z inicjatywy i funduszy Urzędu Miejskiego w Suwałkach, w dniach 1–30 lipca odbył się Międzynarodowy Plener Rzeźbiarski „Teatr”. Uczestniczyło w nim dziewięciu artystów z trzech krajów: Polski – Olgierd Rutkowski (Warszawa), Rafał Strumiłło (Maćkowa Ruda), Olga Wielogórska (Suwałki); Litwy – Juozas Genevicius (Wilno), Ksenia Jarosevaite (Wilno), Vladas Urbanavicius (Wilno) i Białorusi – Vladimir Pancialejev (Grodno), Vladimir Pipin (Mińsk), Igar Zasimovich (Mińsk). Celem pleneru było wykonanie dziewięciu rzeźb w granicie, które później miały zostać umieszczone przy Aquaparku i w sąsiedztwie sali teatralno-widowiskowej. Powstało 10 rzeźb. Dodatkową pracę wykonał Andrzej Strumiłło, kurator pleneru.

1 września, w rocznicę wybuchu II wojny światowej, muzeum zorganizowało inscenizację „Mobilizacja 1939”. Na ulicy Chłodnej przygotowano scenografię imitującą punkt mobilizacyjny z września 1939 roku, na ścianach i słupach rozwieszono plakaty nawołujące do wstąpienia do armii polskiej. Z głośników emitowane były przemówienia z września 1939 roku. Wydano okolicznościową jednodniówkę. W przygotowanie inscenizacji włączyli się członkowie GRH „Garnizon Suwałki” i Konnej Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Kresy” z Białegostoku. Publiczność biorąca udział w inscenizacji otrzymywała karty mobilizacyjne, żołd pamiątkowy, umundurowanie i broń.

W Narodowe Święto Niepodległości (11 listopada) muzeum zorganizowało grę miejską „W drodze do niepodległości”. Scenariusz został oparty na wydarzeniach, które miały miejsce na Suwalszczyźnie w okresie od listopada 1918 do września 1919 roku. Grę przygotowali członkowie GRH „Garnizon Suwałki” i wolontariusze, a udział wzięło 20 kilkuosobowych drużyn (około 90 osób). Gra toczyła się w różnych punktach miasta. Uczestnicy wcielili się w postaci członków Polskiej Organizacji Wojskowej i mieli do wykonania kilka zadań związanych z historią odzyskania niepodległości na Suwalszczyźnie. Wszyscy otrzymali pamiątkowe zaświadczenia i okolicznościową jednodniówkę, a zwycięzcy nagrody książkowe.

Muzeum aktywnie uczestniczyło w obchodach Roku Marii Konopnickiej w Suwałkach. 23 maja w ramach „Spotkania w Ogrodzie Baśni – Urodziny Marii Konopnickiej” odbyła się promocja wyboru wierszy „Przychodzę śpiewać z nimi”. Poezje dla najmłodszych oraz koncert Cztery pory roku… czyli śpiewnikowe piosenki dla małych i dużych dzieci. W spotkaniu uczestniczyło 120 osób. 15 lipca, w setną rocznicę pierwszego publicznego odśpiewania Roty Marii Konopnickiej z muzyką Feliksa Nowowiejskiego, zorganizowano happening. Z balkonu muzeum co pół godziny rozbrzmiewała pieśń. 29 września, w trakcie panelu dyskusyjnego pod hasłem „Czy warto czytać Konopnicką?” odbyła się promocja Trzech nowel. W dyskusji z udziałem prof. dr. hab. Jolanty Sztachelskiej uczestniczyła młodzież szkół ponadgimnazjalnych. Magdalena Wołowska-Rusińska, kierownik Muzeum im. Marii Konopnickiej, przygotowała scenariusz i poprowadziła uroczystość odsłonięcia nowego pomnika poetki, odbywającą się 8 października w parku imienia autorki Roty. „Stary” pomnik został przeniesiony do ogrodu Muzeum im. Marii Konopnickiej. Przez cały rok trwała akcja pn. „W poszukiwaniu krasnoludków”, organizowana wspólnie z Biblioteką Publiczną im. Marii Konopnickiej i „Tygodnikiem Suwalskim”. Każdego miesiąca, na wybranym budynku w mieście, pojawiał się jeden z bohaterów baśni Marii Konopnickiej O krasnoludkach i o sierotce Marysi – wykonany na pleksi w formie graffiti krasnoludek. Podsumowanie akcji odbyło się 16 grudnia. Na finał zaproszono wszystkich „tropicieli” krasnoludków oraz gospodarzy obiektów, którzy włączyli się w akcję. Spotkaniu towarzyszyło przedstawienie pt. Na jagody według Marii Konopnickiej, w reżyserii Joanny Łupinowicz. W spotkaniu uczestniczyło około 100 osób.

W przypadający 21 marca Światowy Dzień Poezji w Muzeum im. Marii Konopnickiej odbył się cykl zajęć pod nazwą „Spotkania z poezją”. W ich trakcie przeprowadzano zabawy literackie połączone z czytaniem poezji. W zajęciach wzięło udział ponad 200 osób.

We współpracy z „Tygodnikiem Suwalskim” Muzeum im. Marii Konopnickiej zorganizowało mikołajkowy konkurs na najpiękniejszy list do Świętego Mikołaja, pod nazwą „Spełniamy marzenia”. Na konkurs nadesłano ponad 300 listów. Nagrodzonych zostało 40 autorów. Podsumowanie konkursu odbyło się 6 grudnia podczas VI Mikołajkowego Spotkania w Zimowym Pałacyku św. Mikołaja. Towarzyszyło mu przedstawienie na podstawie baśni O krasnoludkach i sierotce Marysi, przygotowane przez Teatr „Lustro”. 16 grudnia odbyło się mikołajkowe spotkanie w hospicjum, adresowane do dzieci, które w wyniku choroby straciły najbliższych. Najmłodsi otrzymali upominki i obejrzeli przedstawienie O księżniczce na ziarnku grochu w wykonaniu Teatru Lalki i Aktora „Tao” w reżyserii Joanny Łupinowicz.

W Centrum Sztuki Współczesnej – Galerii Andrzeja Strumiłły 15 stycznia wykład na temat Wstęp do buddyzmu wygłosił Karola Śleczka, natomiast 9 września Tolek Sokolov przedstawił wykład Filozofia buddyjska. Odbyła się też promocja tomu poetyckiego Ja Andrzeja Strumiłły, zorganizowana wspólnie z Państwową Wyższą Szkoła Zawodową w Suwałkach w jej siedzibie (11 marca) oraz 17 spotkań autorskich Andrzeja Strumiłły.

Krzysztof Skłodowski wziął udział w filmie poświęconym 20-leciu samorządu terytorialnego w Suwałkach, zrealizowanym przez uczniów II LO w Suwałkach w ramach ogólnopolskiej akcji Centrum Edukacji Obywatelskiej „20 lat wspólnie”.

Pracownicy merytoryczni muzeum wygłosili 10 wykładów z dziedziny: archeologii, geologii, etnografii, sztuki i historii sztuki, literatury i historii literatury oraz historii regionu. Ich adresatami byli nauczyciele, przewodnicy turystyczni, studenci, młodzież szkolna, członkowie Uniwersytetu III Wieku i grupy wyspecjalizowane. Uczestniczyło w nich około 1100 osób.

W prasie, radiu i telewizji ogólnopolskiej oraz regionalnej („Tygodnik Suwalski”, „Gazeta Współczesna”, „Gazeta Wyborcza”, „Kurier Poranny”, „Przegląd Powiatowy”, Radio Białystok, Radio RMF FM, Radio 5, Telewizja Regionalna 3, Telewizja Białystok i Telewizja Suwałki), a także w prasie i telewizji litewskiej, ukazało się łącznie blisko 150 publikacji i materiałów popularyzujących działania muzeum.

Inne

18 czerwca w Białostockim Muzeum Wsi w Osowiczach odbyły się wojewódzkie obchody Międzynarodowego Dnia Muzeów. W ich trakcie ogłoszono m.in. wyniki Konkursu na Najważniejsze Wydarzenie Muzealne Roku w Regionie Podlaskim. Laureatem nagrody głównej w kategorii wydarzenie pozawystawiennicze został Krzysztof Skłodowski za przygotowanie rekonstrukcji historycznych związanych z obchodami 90. rocznicy wyzwolenia Suwałk.

Miejskie obchody Międzynarodowego Dnia Muzeów, z udziałem prezydenta Suwałk Józefa Gajewskiego i przewodniczącego Rady Miejskiej Włodzimierza Marczewskiego odbyły się w Muzeum im. Marii Konopnickiej 21 maja. Laureatami wyróżnienia Przyjaciel Muzeum w Suwałkach zostali Grażyna Filipowicz-Karp i Mirosława Krymska.

Kustosz muzeum Krzysztof Skłodowski otrzymał doroczną Nagrodę Marszałka Województwa Podlaskiego w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony dóbr kultury „za szczególne osiągnięcia w dziedzinie popularyzacji historii Suwalszczyzny” oraz nagrodę Telewizji Suwałki „Telemach” w kategorii „Osobowość roku”.

12 czerwca przy muzeum powołana została Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, składająca się z czterech sekcji: Oddział Konnych Zwiadowców 41. Suwalskiego Pułku Piechoty, 4. Dywizjon Artylerii Konnej, Ochotniczej Legii Kobiet i ludności cywilnej.

W ramach przygotowania do realizacji nowych wystaw stałych w budynku głównym muzeum pracownicy odbyli wyjazd szkoleniowy do Muzeum Powstania Warszawskiego i Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie (9 grudnia), gdzie zwiedzili ekspozycje i spotkali się z pracownikami merytorycznymi odpowiedzialnymi za ich realizację.

Opracowali: Jerzy Brzozowski i Celina Kalejta

Archiwum Państwowe w Suwałkach

1. Przejmowanie materiałów archiwalnych

W 2010 roku zasób Archiwum w Suwałkach (bez Oddziału w Ełku) zwiększył się o 8 nowych zespołów archiwalnych, dopływy do posiadanych zespołów oraz materiały wyodrębnione w trakcie weryfikacji i uzupełniania ewidencji – łącznie 19,3 metra bieżącego akt i 1492 jednostki archiwalne.

Największe nabytki pochodziły z archiwów zakładowych, czyli komórek państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, które tworzą materiały archiwalne. Do nich należy zaliczyć nowo przejęte zespoły, w tym: Akta komisji wyborczych z wyborów Prezydenta RP, przeprowadzonych 9 i 23 października 2005 roku (64 j.a.), Akta komisji wyborczych z wyborów do rad gmin, rad powiatów i sejmiku województwa, wyborów wójtów, burmistrzów i prezydenta miasta na prawach powiatu, przeprowadzonych w dniach 12 i 26 listopada 2006 roku (339 j.a.) oraz Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Urzędzie Miejskim w Augustowie 1975–1989 (38 j.a.). Znacznie więcej materiałów archiwalnych, bo ponad 13 m.b. i 1011 j.a., trafiło do archiwum w formie dopływów do 32 posiadanych zespołów archiwalnych, w tym do zespołów: akt stanu cywilnego, instytucji wymiaru sprawiedliwości (np. Sądu Powiatowego w Augustowie – 211 j.a., Sądu Rejonowego w Augustowie – 96 j.a.), administracji państwowej i samorządowej (np. Izby Skarbowej w Suwałkach – 54 j.a., Urzędu Gminy w Suwałkach – 97 j.a.), nadleśnictw (np. Nadleśnictwa Suwałki w Papierni – 178 j.a.). Ogółem zbiory archiwum na koniec 2010 roku obejmowały 693 zespoły archiwalne, które liczyły 1731,9 m.b. akt i prawie 261 tys. jednostek archiwalnych.

2. Przejmowanie dokumentacji niearchiwalnej

W 2010 roku archiwum kontynuowało odpłatne przejmowanie dokumentacji niearchiwalnej likwidowanych podmiotów gospodarczych. W związku ze spadkiem zapotrzebowania na tego rodzaju usługi przejęto jedynie 8,1 m.b. akt, liczących 592 jednostki aktowe, w których znalazło się 316 teczek akt osobowych. W ramach obsługi tej dokumentacji rozpatrzono 109 podań, które wpłynęły do archiwum. W odpowiedzi na nie wydano 132 kopie i 41 wypisów, głównie z dokumentacji osobowo-płacowej, na 10 wniosków wypożyczono 8 jednostek akt.

3. Opracowanie zasobu

W roku 2010 prowadzono przede wszystkim prace mające na celu uzupełnienie ewidencji i usunięcie w niej braków. Zakończono inwentaryzację 5394 jednostek inwentarzowych, z wpisaniem danych do bazy Inwentarzy Zespołów Archiwalnych (IZA), dwóch sporych zespołów sądowych – Sądu Grodzkiego w Sejnach z lat 1929–1939 oraz Sądu Okręgowego w Ełku Wydziału Zamiejscowego w Suwałkach z lat 1948–1950. Wznowiono również inwentaryzację dużego zespołu Sądu Okręgowego w Grodnie Wydziału Zamiejscowego w Suwałkach, wpisując do bazy IZA dane 634 j.inw. Do bazy wpisano także 766 rekordów z danymi o tylu jednostkach tego samego zespołu, które były zinwentaryzowane w latach poprzednich w inwentarzu kartkowym. Oprócz tego, zinwentaryzowano (wpisując do bazy IZA) dopływy do zespołów otwartych akt stanu cywilnego. W celu weryfikacji ewidencji i przygotowania do wpisywania do bazy IZA kontynuowano inwentaryzację akt notarialnych (643 j.inw.). Ogółem inwentaryzacją i porządkowaniem objęto 6773 j.inw., co stanowi 41,7 m.b. akt, oraz wprowadzono 6896 rekordów do bazy IZA. Natomiast przy uzupełnianiu i korekcie dotychczasowych danych zewidencjonowano, wpisując na spisy robocze, 694 jednostek archiwalnych z 18 zespołów.

Oprócz tego, wprowadzono kilkaset rekordów do bazy danych SEZAM w ramach dokumentowania zmian w stanie ilościowym zasobu, a także w celu bieżącego dokumentowania zmian w zasobie. Przy okazji przemieszczeń akt oraz pakowania w pudła uzupełniano opisy jednostek w niektórych zespołach archiwalnych, ze szczególnym uwzględnieniem sygnatur archiwalnych.

4. Profilaktyka i konserwacja zbiorów

Zabiegom z zakresu konserwacji właściwej, polegającym na czyszczeniu mechanicznym, odkwaszaniu, usunięciu starych napraw, uzupełnieniu ubytków, klejeniu rozdarć, prostowaniu kart, rekonstrukcji poszytu lub księgi, rekonstrukcji opraw, poddano ponad 500 kart i 6 j.a., głównie materiałów archiwalnych Gimnazjum im. K. Brzostowskiego w Suwałkach z lat 1920–1939.

W celu poprawy zabezpieczenia zbiorów, w pudłach z tektury bezkwasowej umieszczono akta 42 zespołów (łącznie niemal 2400 j.a.), między innymi: akt stanu cywilnego, akt notarialnych, komisji wyborczych, bibliotek publicznych w Suwałkach, Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Suwałkach, Polsko-Litewskiej Izby Gospodarczej w Suwałkach. Odkurzono kilkaset metrów bieżących akt, a prawie 80 m.b. (23 zespoły) przemieszczono w celu poprawy sposobu i warunków przechowywania. Konserwacji specjalnymi preparatami poddano oprawy skórzane w 54 księgach hipotecznych. W ramach zabezpieczenia zbiorów wykonano około 650 skanów z wybranych ksiąg wieczystych.

5. Nadzór nad narastającym zasobem archiwalnym

W zakresie kształtowania zbiorów i ich zabezpieczenia suwalskie archiwum prowadziło nadzór nad narastającym zasobem archiwalnym na terenie miasta Suwałki oraz powiatów: augustowskiego, sejneńskiego, suwalskiego, gołdapskiego (bez gminy Banie Mazurskie) i oleckiego (bez gminy Świętajno). W funkcjonujących 99 jednostkach organizacyjnych (51 państwowych łącznie z urzędami stanu cywilnego, 48 samorządowych), które tworzą materiały archiwalne i posiadają archiwa zakładowe, przeprowadzono 48 kontroli ogólnych, problemowych i sprawdzających oraz 54 ekspertyz w związku z wydaniem zezwoleń na wybrakowanie dokumentacji niearchiwalnej. Wydano też 120 zezwoleń i opinii na wybrakowanie (zniszczenie) około 3300 m.b. dokumentacji niearchiwalnej. Uzgodniono i zaopiniowano 52 normatywy kancelaryjno-archiwalne (instrukcje kancelaryjne, instrukcje archiwalne, jednolite rzeczowe wykazy akt i zmiany do nich). Udzielono ponad 230 porad w ramach prowadzonych konsultacji z personelem kancelaryjno-archiwalnym różnych instytucji. Przeprowadzono trzy szkolenia kancelaryjno-archiwalne: w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Suwałkach, w Nadleśnictwie Pomorze oraz w Bibliotece Publicznej im. Marii Konopnickiej w Suwałkach.

6. Udostępnianie i informacja archiwalna

W 2010 roku, w porównaniu z rokiem poprzednim, nastąpił ponowny niewielki spadek wskaźników udostępniania materiałów archiwalnych, ale nadal jest to dziedzina w działalności archiwum, która szczególnie angażuje personel. Ogółem, ze zbiorów korzystały 244 osoby, w tym 17 z zagranicy. W trakcie 678 odwiedzin w pracowni naukowej badaczom tym oraz osobom, którym przesyłano posiadane mikrofilmy do pracowni naukowych innych archiwów, udostępniono 7127 jednostek inwentarzowych. Tendencję spadkową w udostępnianiu archiwaliów należy łączyć przede wszystkim ze spadkiem udostępniania do celów naukowych.

Użytkownicy pracowni naukowej od lat wykorzystują materiały archiwalne wytworzone w różnym czasie przez wiele podmiotów. Swe poszukiwania prowadzą w aktach metrykalnych różnych wyznań (najczęściej w ich mikrofilmach) z XIX i początku XX wieku (zwłaszcza z Suwałk, Puńska, Filipowa, Jeleniewa, Wigier), w aktach hipotecznych i notarialnych, w materiałach administracji miejskiej, powiatowej i wojewódzkiej, policji oraz sądów z XIX i XX wieku, w archiwaliach byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz w spuściznach fotograficznych Tadeusza Smagacza i Romana Łysionka.

Nadal największą grupę użytkowników w pracowni naukowej stanowili genealodzy (84 osoby). W Archiwum w Suwałkach udostępniono im niespełna 70% (4797 j.inw.) ogólnej liczby udostępnionych jednostek inwentarzowych. Spora część osób zajmujących się poszukiwaniami dokumentów dotyczących ich przodków korzystała z mikrofilmów ksiąg metrykalnych, przesyłanych z Suwałk do pracowni naukowych innych archiwów. W swych poszukiwaniach genealodzy sięgali również do posiadanych przez archiwum mikrofilmów ksiąg kościelnych oraz innych niż metrykalne materiałów, a więc do akt notarialnych, sądowych, hipotecznych, ubezpieczeniowych. Kolejna grupa badaczy (57 osób), liczebnie większa niż w 2009 roku, korzystała z materiałów archiwalnych do celów naukowych, jednak dużo rzadziej i zamówiła znacznie mniej jednostek (992). Może to być pochodną raczej niewielkiego zainteresowania studentów poszukiwaniami archiwalnymi oraz mniejszą aktywnością środowisk lokalnych, prowadzących badania naukowe i popularnonaukowe o regionie (np. znikło ważne pismo „Jaćwież”, w którym regionaliści publikowali sporo tekstów opracowanych na podstawie zasobu suwalskiego archiwum). Udostępnianie do celów własnościowych utrzymywało się na poziomie zbliżonym do lat ubiegłych, ale w tej kategorii dość liczna grupa użytkowników (80 osób) korzystała ze stosunkowo niewielkiej ilości materiałów archiwalnych (646 j.inw.).

Przedstawiona wyżej struktura udostępniania materiałów archiwalnych potwierdza zauważone w latach poprzednich tendencje. Otóż archiwum i jego zbiory coraz częściej są potrzebne przeciętnym obywatelom, którzy nie mają przeważnie szczególnych kwalifikacji i zainteresowań naukowych. Z kolei w ramach prowadzonych badań naukowych i popularnonaukowych następuje spadek liczby korzystających. Może to być dowód na pewne zmiany w kierunkach badawczych, mniejsze zainteresowanie historią regionu, czy przeniesienie badań na inne archiwa.

W 2010 roku archiwum zrealizowało 514 podań (czyli mniej niż w poprzednich latach), w tym 101 z zagranicy, które wpłynęły od 403 osób prywatnych i 111 instytucji. Najwięcej podań, bo 306, dotyczyło poszukiwań i przekazania kopii dokumentów własnościowych, a 153 zostało wniesionych w sprawie realizacji kwerend genealogicznych. Ogólny spadek liczby kwerend był spowodowany głównie znaczącym zmniejszeniem liczby podań w sprawach socjalnych, a także od potomków obywateli polskich narodowości litewskiej i rosyjskiej, o wydanie zaświadczeń lub kopii dokumentów, które potwierdzają posiadanie gospodarstw przed przesiedleniem do byłego ZSRR w okresie II wojny światowej. Nie bez znaczenia jest też fakt, że coraz częściej genealodzy, także z zagranicy lub zainteresowani dokumentami własnościowymi, prowadzą samodzielne poszukiwania w pracowni naukowej archiwum.

Na potrzeby użytkowników pracowni naukowej i osób składających podania wykonano w ramach usług archiwalnych 2180 kserokopii oraz 1213 fotografii cyfrowych i skanów.

7. Popularyzacja archiwum i jego zasobu

W 2010 roku podstawową formą popularyzacji działalności i zbiorów archiwum pozostawały wycieczki (23), a także lekcje historyczno-archiwalne (9) o tematyce związanej z historią regionu, przedstawiające także bogactwo i różnorodność materiałów archiwalnych pod względem treści i formy. Niektóre z nich były połączone z prezentacjami multimedialnymi. W pierwszych miesiącach roku nadal była prezentowana duża wystawa „Co kryją archiwa? Dwa oblicza archiwów. Curiosa w zbiorach archiwów państwowych”, przygotowana przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych we współpracy z wieloma polskimi archiwami państwowymi. Natomiast ekspozycja materiałów archiwalnych i ich kopii pt. „Suwalszczyzna pomostem między Polską a Litwą. Wybór dokumentów” została przygotowana w związku z konferencją naukową „Umowa suwalska – fakty i interpretacje”. Pracownicy archiwum uczestniczyli również w innych, zewnętrznych działaniach edukacyjno-popularyzacyjnych, w tym: w przygotowaniu ścieżki edukacyjnej w ramach projektu „Ocalić od zapomnienia – promocja idei i dziedzictwa gen. hr. Ludwika Michała Paca”, prezentowanej w niektórych szkołach powiatu suwalskiego oraz w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Suwałkach; wyborze fotografii archiwalnych do prezentacji multimedialnej, która została opracowana przez uczniów Zespołu Szkół Technicznych w Suwałkach na konkurs „Młodzieżowa akcja obywatelska – 20 lat wspólnie” i była przedstawiona w PWSZ w Suwałkach na obchodach 20-lecia samorządu w Polsce. Do celów edukacyjnych Gimnazjum w Gibach przekazano kopie materiałów archiwalnych, dotyczących obławy augustowskiej.

Do działań popularyzacyjnych można zaliczyć także teksty o wydarzeniach w archiwum oraz wywiady z jego pracownikami prezentowane w lokalnej prasie, radiu i telewizji.

8. Badania naukowe i popularnonaukowe

Archiwum i jego pracownicy współpracowali głównie z Augustowsko-Suwalskim Towarzystwem Naukowym, ale także z innymi podmiotami realizującymi projekty naukowe, popularnonaukowe i edukacyjne. Najważniejszym wydarzeniem była dwudniowa (10 i 11 września) międzynarodowa konferencja naukowa „Umowa suwalska – fakty i interpretacje”, zorganizowana wspólnie z Instytutem Historii Litwy, Polskim Towarzystwem Historycznym Oddziałem w Białymstoku, Prezydentem Miasta Suwałk i Muzeum Okręgowym w Suwałkach, z udziałem polskich i litewskich naukowców. Wraz z ASTN i Muzeum Okręgowym w Suwałkach archiwum uczestniczyło w kontynuacji projektu „Wielokulturowość Suwalszczyzny”, obejmującego następujące seminaria: „Suwalscy Żydzi”, „Obecność mariawitów na Suwalszczyźnie”, „Szkoci na Suwalszczyźnie”, „Suwalszczyzna, Suvalkija”. Ostatnie z nich odbyło się w archiwum, a pozostałe w suwalskich szkołach ponadgimnazjalnych. W trakcie konferencji i seminariów pracownicy archiwum wygłosili kilka referatów. Były to wystąpienia Tadeusza Radziwonowicza Polsko-litewskie rokowania w Suwałkach (30 wrzesień – 8 październik 1920 r.). Przebieg, następstwa, kontrowersje; Żydzi w Suwałkach po II wojnie światowej), Sławomira Filipowicza (Suwalscy Żydzi od założenia miasta do II wojny światowej), Marka Sidora (Osadnicy szkoccy w dobrach dowspudzkich).

Oprócz tego, pracownicy archiwum brali udział w konferencjach zorganizowanych przez inne podmioty. Podczas sesji zorganizowanej przez Starostwo Powiatowe w Suwałkach „Historyczna sylwetka hr. gen. L. M. Paca w kontekście wybuchu powstania listopadowego” Sławomir Filipowicz przedstawił referat Powstanie listopadowe w województwie augustowskim i udział w nim gen. Ludwika Michała Paca, a Marek Sidor – Angielski majątek na Suwalszczyźnie – Dowspuda w okresie reform społeczno-gospodarczych Ludwika Michała Paca. W czasie sympozjum „W hołdzie ofiarom Obławy Augustowskiej 1945 r. w 65. rocznicę tragicznych wydarzeń” zorganizowanym przez Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 roku w I Liceum Ogólnokształcącym w Suwałkach Tadeusz Radziwonowicz wygłosił referat Po obławie. Pierwsze poszukiwania zaginionych (1945–1947), a na konferencji naukowej „Wybitni archiwiści łomżyńscy w służbie społeczeństwa” zorganizowanej w Łomży przez Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów i Archiwum PAN w Warszawie, przedstawił wystąpienie Łomżyńscy i suwalscy archiwiści w okresie międzywojennym.

Część referatów (także wygłoszonych w latach poprzednich) ukazało się drukiem. Były to: wymienione wyżej opracowania Sławomira Filipowicza i Marka Sidora, dotyczące Ludwika M. Paca i Dowspudy, zamieszczone w publikacji Gen. hr. Ludwik Michał Pac. Patriota. Żołnierz. Reformator” (Dowspuda 2010); artykuł Sławomira Filipowicza Obchody uroczystości 300-lecia panowania Romanowów w guberni suwalskiej oraz Tadeusza Radziwonowicza Staroobrzędowcy w regionie augustowsko-sejneńsko-suwalskim a władze w czasach PRL-u – oba opublikowane w książce Rosjanie na północno-wschodnim Mazowszu w XIX wieku i pierwszej połowie XX wieku. Studia i materiały (Łomża 2009); artykuł Tadeusza Radziwonowicza Po obławie. Pierwsze poszukiwania zaginionych (1945–1947), który ukazał się w X tomie „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego”. Sławomir Filipowicz był współautorem i redaktorem wydawnictwa Gmina Suwałki. Historia i teraźniejszość” (Suwałki 2010), Tadeusz Radziwonowicz współpracował w przygotowaniu książki Obława Augustowska – lipiec 1945 r. Wybór źródeł (Białystok 2010), a Marek Sidor w X tomie „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego” opublikował tekst „Ongi, ongi kochał się zapamiętale [...]” – hrabiego Ludwika Michała Paca niełatwy ożenek.

Jak co roku, pracownicy archiwum brali udział w pracach organów kolegialnych, wspólnych z Archiwum Państwowym w Białymstoku, a więc w Komisji Metodycznej i Komisji Archiwalnej Oceny Dokumentacji, które zajmowały się różnymi problemami z zakresu opracowania materiałów archiwalnych oraz nadzoru nad narastającym zasobem archiwalnym. Sławomir Filipowicz uczestniczył w pracach Centralnej Komisji Metodycznej przy Naczelnym Dyrektorze Archiwów Państwowych.

9. Inne działania

W 2010 roku cztery osoby (z Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Mazursko-Warmińskiego) odbywały praktykę studencką. Zatrudniano też czworo stażystów, skierowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Suwałkach, którzy przepracowali łącznie przy porządkowaniu oraz profilaktyce materiałów archiwalnych 76 tygodni.

W 2010 roku nie prowadzono poważniejszych prac konserwacyjnych w obiekcie archiwum. Środki finansowe na funkcjonowanie placówki pochodziły z budżetu archiwów państwowych, pozostającego w dyspozycji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Archiwum uzyskało też pewne wpływy w ramach dochodów własnych. Część z nich przeznaczono na pokrycie kosztów niektórych zakupów i usług oraz na działalność popularyzacyjną i naukowo-informacyjną.

Opracował: Tadeusz Radziwonowicz