2012  2011  2010  2009  2008  2007  2006  2005
2004  2003  2002  2001  2000

Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe

28 stycznia

W siedzibie Muzeum Okręgowego w Suwałkach odbyło się trzecie walne zebranie ASTN. W jego trakcie przyjęto sprawozdanie z trzech lat działalności oraz wybrano nowe władze Towarzystwa. Prezesem ponownie został dr Maciej Ambrosiewicz. W skład Zarządu weszli: Jerzy Brzozowski, Celina Kalejta, Andrzej Matusiewicz, Tadeusz Radziwonowicz, Krzysztof Skłodowski, Jarosław Szlaszyński; w skład Komisji Rewizyjnej: Andrzej Chuchnowski, Anetta Ejdulis i Jarosław Schabieński; do Sądu Koleżeńskiego wybrano: Irenę Baturę, Bogdana Kurowskiego, ks. Jaremę Sykulskiego. Przeprowadzono dyskusję programową. W jej trakcie Jarosław Szlaszyński zgłosił wniosek, aby nadać tytuł Honorowego Członka ASTN prof. Adamowi Czesławowi Dobrońskiemu. Wniosek przyjęto przez aklamację.

4 marca

W Muzeum Okręgowym w Suwałkach odbyły się obchody jubileuszu pięciolecia ASTN. Podczas spotkania prezes dr Maciej Ambrosiewicz oraz wiceprezes Andrzej Matusiewicz przedstawili dotychczasową działalność Towarzystwa. Następnie odbyła się ceremonia wręczenia tytułu Honorowego Członka Towarzystwa prof. dr. hab. Adamowi Czesławowi Dobrońskiemu. Uhonorowano także dobrodziejów i przyjaciół Towarzystwa: Józefa Gajewskiego, prezydenta miasta Suwałki; Leszka Cieślika, burmistrza miasta Augustowa; Andrzeja Wasilewskiego, prezesa Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości; Roberta Ożarowskiego, prezesa firmy PRIBO; Ludmiłę Pietrzak, właścicielkę firmy InterTIM; Adama Wigierskiego, właściciela sklepu Ajax Suwałki; Henryka Romańczuka, prezesa firmy Betrom Suwałki; ks. Jaremę Sykulskiego, kanclerza Wyższej Szkoły Suwalsko-Mazurskiej im. Jana Pawła II; ks. Kazimierza Gackiego, proboszcza parafii rzymskokatolickiej NMP w Sejnach; Grażynę Neskę, księgową ASTN; Zdzisława Szkirucia, dyrektora Wigierskiego Parku Narodowego; III Liceum Ogólnokształcące w Suwałkach. W czasie spotkania odbyła się promocja V tomu „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego”.

10 marca

W siedzibie Archiwum Państwowego w Suwałkach odbyła się konferencja „Tradycje i współczesność suwalskiego archiwum”, której towarzyszyła wystawa „Wspólne dziedzictwo archiwalne. Suwalszczyzna w dokumentach archiwalnych Polski i Litwy”. Impreza została zorganizowana przy współpracy ASTN.

12 września

W Archiwum Państwowym w Suwałkach odbyła się sesja naukowa „Komuniści przeciw wolności – twarze władzy. Z historii Suwalszczyzny w czasach PRL-u”. Jej organizatorami byli: Archiwum Państwowe w Suwałkach, Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku. Sesji towarzyszyła wystawa pod tym samym tytułem. Patronat honorowy sprawowali: Jarosław Zieliński, poseł na Sejm RP, wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji; dr hab. Janusz Kurtyka, prezes Instytutu Pamięci Narodowej oraz doc. dr hab. Daria Nałęcz, naczelny dyrektor Archiwów Państwowych. Podczas spotkania wygłoszono następujące referaty: Tadeusz Radziwonowicz „O działaniach administracji terenowej wobec struktur wyznaniowych na terenie północnych powiatów województwa białostockiego w latach 1956–1975”, Paweł Kalisz „Kadra kierownictwa Służby Bezpieczeństwa KW MO i WUSW w Suwałkach w latach 1975–1989”, Jarosław Schabieński, „Miejska Rada Narodowa w Suwałkach na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku”, dr Krzysztof Sychowicz, „Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Suwałkach w latach 1980–1983”, Marcin Zwolski „Represje władz wobec NSZZ „Solidarność” Regionu Pojezierze w stanie wojennym”, dr Waldemar Wilczewski „Peregrynacja obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w dekana- tach Suwałki Północ i Południe oraz Sejny (15 VIII – 9 IX 1986 r.)”.

21 października

ASTN uczestniczyło w zorganizowanych przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Gminy Filipów obchodach 350. rocznicy bitwy pod Filipowem. Obchodom patronował ks. biskup Diecezji Ełckiej Jerzy Mazur. W programie znalazły się: inscenizacja historyczna „Dzieje Filipowa” w wykonaniu uczniów Zespołu Szkół w Filipowie, wręczenie nagród zwycięzcom konkursu historycznego i plastycznego, przekazanie szkole tablicy z opisem historii bitwy pod Filipowem oraz wykład „Bitwa pod Filipowem”, który wygłosił Tomasz Naruszewicz, członek Towarzystwa.

Opracował: Maciej Ambrosiewicz

Muzeum Okręgowe w Suwałkach

Miniony rok upłynął w dobrej kondycji organizacyjnej i finansowej. Wpłynęła na to przede wszystkim realizacja przez muzeum ratowniczych badań wykopaliskowych na największych inwestycjach liniowych w regionie, czyli planowanych obwodnicach miast Augustowa, Wasilkowa i Gołdapi. Poza pozyskaniem nowych eksponatów i materiałów do opracowań naukowych, przyniosły one także dodatkowe środki finansowe na realizację zadań statutowych i zakupów inwestycyjnych.

Skutecznie pozyskiwano środki na działalność placówki i zakupy z funduszy zewnętrznych. Zrealizowano łącznie dziewięć projektów dofinansowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz z funduszy europejskich (program INTERREG III A/TACIS CBC).

Kontynuowano realizację zapoczątkowanego w ubiegłym roku programu „Malarze polscy w Monachium”. Po wystawie, katalogu i albumie, zorganizowano międzynarodową konferencję naukową poświęconą twórczości polskich monachijczyków.

W 2006 roku muzeum odwiedziły 21 253 osoby (w tym 8224 Muzeum im. Marii Konopnickiej). W organizowanych przez muzeum imprezach plenerowych wzięło udział ponad 6 tysięcy osób.

Badania i sesje naukowe

Pracownicy merytoryczni muzeum realizowali bądź uczestniczyli w realizacji 17 tematów badawczych z dziedziny archeologii, etnografii, historii, literatury i sztuki. Część z nich była kontynuacją projektów z lat ubiegłych.

Muzeum im. Marii Konopnickiej prowadziło prace dokumentacyjne i bibliograficzne do tematów: „Kultura literacka na Suwalszczyźnie i Mazurach Wschodnich”, „Życie i twór- czość Marii Konopnickiej”, „Związki Czesława Miłosza z Suwalszczyzną”.

Dział Archeologii realizował tematy: „Osadnictwo paleolityczne i mezolityczne w dorzeczu Legi”, „Późnopaleolityczne osadnictwo w rejonie Szczebry”, „Wschodni odłam kultury ahrensburskiej”, „Sytuacja kulturowa w schyłkowym plejstocenie i wczesnym holocenie Europy północno-wschodniej”, „Epoka kamienia w dorzeczu Marychy”, „Cmentarzysko kurhanowe z okresu wędrówek ludów w Garbasie I”, „Łodzie jednopienne z terenów pojezierzy północno-wschodniej Polski”. Kontynuowano analizę materiałów z obozowiska mezolitycznego w Miłukach i zespołu osadniczego w Dręstwie. Archeolodzy brali udział w międzynarodowym programie badawczym, realizowanym na Uniwersytecie Jana Gutenberga w Moguncji (Niemcy), dotyczącym genetyczno-molekularnych i bioche- micznych studiów nad procesem neolityzacji Europy. Analiza obejmuje mezolityczne szczątki ludzkie z Dręstwa oraz kości tura/żubra z Miłuk w badaniach nad powstawaniem bydła domowego.

Dział Etnografii prowadził badania na temat: „Rok obrzędowy na Suwalszczyźnie”, „Strój ludowy pogranicza”, „Obrzędowość rodzinna na Suwalszczyźnie” i „Wielo- kulturowość Suwalszczyzny – Staroobrzędowcy”. Dział Sztuki realizował tematy: „Artyści urodzeni lub tworzący na Suwalszczyźnie”, „Środowisko artystyczne XIX-wiecznego Monachium”. Dział Historii kontynuował realizację tematów: „Gubernia suwalska” i „Odziały wojskowe garnizonu Suwałki”.

Od początku lipca do połowy listopada prowadzone były ratownicze badania wykopaliskowe w obrębie projektowanej obwodnicy Augustowa, obejmujące stanowiska: Szczeberka 1, Szczeberka 3 i 4, Szczepki 16, Mazurki 8 oraz Augustów 27. Zakończono badania w Szczepkach st. 16 i Szczeberce st. 1. Prace na stanowiskach pozostałych będą kontynuowane w roku przyszłym. Badania przyniosły odkrycie setek struktur archeologicznych, datowanych od schyłku zlodowacenia po okres nowożytny (w tym prawdopodobnie pozostałości dwóch chat paleolitycznych). W rezultacie tych prac do Muzeum Okręgowego w Suwałkach trafią setki tysięcy zabytków ruchomych (przede wszystkim krzemiennych i fragmentów ceramiki). Badania finansuje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Białymstoku.

Od końca lipca do połowy listopada trwały badania ratownicze w obrębie planowanej obwodnicy Wasilkowa, obejmujące 3 stanowiska archeologiczne (Sochonie 2 i 4 oraz Wasilków 8), będące osadami wielokulturowymi. Prace realizują podwykonawcy, Muzeum Podlaskie w Białymstoku oraz firmy „Izis” z Białej Podlaskiej i „Profil” z Zamościa, a finansuje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Białymstoku.

Od końca lipca do połowy listopada trwały badania ratownicze w obrębie planowanej obwodnicy Gołdapi, na jednym stanowisku – osadzie z okresu rzymskiego i okresu wędrówek ludów w Niedrzwicy st. XVII. Prace terenowe prowadzi podwykonawca – Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, finansuje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Olsztynie.

W dniach 21 sierpnia – 15 września Anetta Ejdulis przeprowadziła badania wykopaliskowo-rozpoznawcze w Jałowie, stan. 5 i 6. Badania sfinansowano z dotacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

Muzeum Okręgowe w Suwałkach, w ramach realizacji programu „Malarze polscy w Monachium”, zorganizowało w dniach 5–7 maja międzynarodową sesję naukową pod tytułem: „Żyję całą duszą malarstwem (Olga Boznańska, 1887 r.). Malarze polscy w Monachium”, na której wygłoszono 19 referatów i komunikatów (w tym dwa przygotowane przez pracowników naukowych z Monachium). Pracownicy muzeum, Eliza Ptaszyńska i Zbigniew Fałtynowicz, wygłosili referat i komunikat. Konferencję dofinansował Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego.

Dyrektor i pracownicy Działu Archeologii wzięli udział w dniach 25–26 maja w między- narodowej konferencji naukowej w Supraślu pod nazwą: „Stan i potrzeby badań na pograniczu polsko-białoruskim w okresie wczesnego średniowiecza”. Anetta Ejdulis wygłosiła referat na temat stanu i perspektyw badań południowej Suwalszczyzny od wczesnego średniowiecza po czasy nowożytne.

W dniach 30 listopada – 1 grudnia Jerzy Brzozowski i Jerzy Siemaszko uczestniczyli w Krakowie w międzynarodowej konferencji naukowej podsumowującej polsko-holenderski program „Matra Museums”, zatytułowanej „Museums in Changing Society”. Jerzy Brzozowski wziął udział w prezentacji-wywiadzie podsumowującym wkład tego programu w zmiany w polskim muzealnictwie.

Działalność wydawnicza i publikacje

Ukazał się V tom „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego”, którego współwydawcą było muzeum. Jego promocja miała miejsce 4 marca podczas uroczystości jubileuszu Augustowsko-Suwalskiego Towarzystwa Naukowego w siedzibie muzeum.

Wspólnie z Urzędem Miasta w Suwałkach wydano album „Dla Miłosza: Suwałki – Krasnogruda”, w opracowaniu Zbigniewa Fałtynowicza, w nakładzie 2000 egz. Ukazało się też drugie wydanie albumu „Na lewym brzegu Niemna – Kairiajame Nemuno krante” autorstwa Krzysztofa Skłodowskiego, w nakładzie 1000 egz.

Wystawie „Zygmunt August i Barbara. Prawda i legenda” towarzyszył katalog o tym samym tytule (nakład 500 egz.), w którym opublikowany został m.in. tekst Celiny Kalejty, „Związki Jagiellonów z Suwalszczyzną i Podlasiem”. W listopadzie, w związku z uro- czystościami sprowadzenia do Suwałk prochów prof. Edwarda Szczepanika, Dział Historii Muzeum przygotował okolicznościową publikację „In memoriam: Profesor Edward Szczepanik (1915–2005) ostatni premier Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie Honorowy Obywatel Miasta Suwałki”.

Wykonano dodruk wydawnictwa „Mongolia kraina przestrzeni” autorstwa Piotra Malczewskiego, którego współwydawcą było muzeum. Wydrukowano wkładkę do informatora wystawy „Wino namiętnością Europy”, autorstwa Jerzego Siemaszki.

Wydano pierwszy oraz kolejne (2, 3-4) numery „Kronik” (według Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach) – kwartalnika (powielanego) o kulturze literackiej Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich.

Pracownicy muzeum opublikowali 17 artykułów naukowych i popularnonaukowych w różnych pismach w kraju. W mediach (prasa, radio, telewizja, Internet) ukazało się łącznie ponad 200 publikacji popularyzujących działania organizowane przez muzeum.

Wystawiennictwo i zbiory

Muzeum Okręgowe udostępniało zwiedzającym pięć ekspozycji stałych. Cztery w budynku głównym: „Pradzieje Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich”, „Z przeszłości geologicznej Suwalszczyzny”, „Alfred Wierusz-Kowalski 1849–1915”, „Malarstwo polskie z przełomu XIX i XX wieku” oraz jedną w Muzeum im. Marii Konopnickiej – „Maria Konopnicka 1842–1910. Za zamkniętymi drzwiami czasu”.

W gmachu głównym zaprezentowano dziewięć wystaw czasowych (w tym dwie zorganizowane jeszcze w 2005 roku, a prezentacja jednej przedłużyła się do końca stycznia 2007 roku).

Wystawę „Sztuka Czarnej Afryki” ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie pokazywano od 16 września 2005 roku do 15 stycznia 2006 roku.

Ekspozycję „Profesor Edward Szczepanik (1915–2005) ostatni premier Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie Honorowy Obywatel Miasta Suwałk” zorganizowano w ciągu trzech tygodni na okoliczność pogrzebu w Suwałkach prof. Szczepanika. Udało się na niej zgromadzić eksponaty ze zbioru Zamku Królewskiego w Warszawie, zbiorów rodzinnych i prywatnych, Urzędu Miejskiego w Suwałkach, I LO w Suwałkach i Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Wystawa prezentowana była od 12 listopada do połowy stycznia 2006 roku. Wernisaż wystawy był połączony z wieczorem wspomnień o profesorze Szczepaniku z udziałem rodziny, przyjaciół i znajomych.

Autorką wystawy „Wino namiętnością Europy” była Krystyna Mazuruk z Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Premiera ekspozycji odbyła się w Białymstoku, a Suwałki były drugim miejscem jej prezentacji. Wersję suwalską znacznie wzbogacono (m.in. o eksponaty z Tarnowa i kolekcji prywatnej). Prezentowała ona w przekrojowy sposób wiele zagadnień związanych z uprawą winorośli i wytwarzaniem wina, wpływem tego napoju na kulturę europejską (ze szczególnym uwzględnieniem Polski) w ujęciu historycznym oraz wybitne dzieła sztuki inspirowane tematyką winiarską. Wernisaż odbył się 10 lutego. Wystawa była czynna do 15 kwietnia.

Ekspozycja „Mongolia kraina przestrzeni” autorstwa Piotra Malczewskiego składała się z fotografii i eksponatów ze zbiorów znanego podróżnika, mieszkającego w Budzie Ruskiej pod Suwałkami, uzupełnionych eksponatami z kolekcji Andrzeja Strumiłły. Wernisaż odbył się 27 stycznia, a wystawę można było zwiedzać do 10 kwietnia. W trakcie jej trwania odbyły się cztery wykłady z pokazami slajdów ilustrujących podróż do Mongolii, w których uczestniczyło około 250 osób.

Kolejną prezentacją dorobku polskich malarzy szkoły monachijskiej była ekspozycja monograficzna „Leon Wyczółkowski 1852–1936” ze zbiorów Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Wernisaż miał miejsce 27 kwietnia, a udostępniano ją zwiedzającym do 27 września.

„Romowie. Historia, kultura” to wystawa ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Tarnowie, wzbogaconych eksponatami z kolekcji Pawła Lechowskiego z Krakowa, Bożeny Schroeder z Ośrodka Pogranicze w Sejnach oraz suwalskich Romów. Wernisaż odbył się 10 maja. Ekspozycja była czynna do 21 sierpnia. Na jej podstawie przeprowadzono wiele lekcji muzealnych, połączonych z koncertami muzyki cygańskiej w wykonaniu zespołu Adama Kozłowskiego.

Ekspozycja „Zygmunt August i Barbara. Prawda i legenda” została przygotowana według oryginalnego scenariusza Małgorzaty Buyko, Celiny Kalejty i Henryka Kotarskiego przy współpracy Krzysztofa Skłodowskiego. Eksponaty pochodziły ze zbiorów 12 muzeów i innych instytucji oraz kolekcji prywatnych. Na wystawie pokazano dzieje jednego z najgłośniejszych w historii Polski romansów, a zarazem tragicznej miłości króla Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny. Zamierzeniem twórców wystawy była prezentacja ogromnego bogactwa epoki jagiellońskiej oraz wskazanie jej znaczenia dla dziejów i kultury Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Ważną część ekspozycji stanowiły materiały ukazujące dzieje dynastii Jagiellonów, wydarzenia militarne oraz dorobek kulturalny i naukowy doby renesansu. Przypomniała ona także o mało znanych związkach ostatniego Jagiellona z Podlasiem i Suwalszczyzną. Wernisaż odbył się 7 września. Ekspozycja była czynna do 31 grudnia.

Wystawa „Stanisław Ignacy Witkiewicz. Obrazy i rysunki” pochodziła ze zbiorów Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Zaprezentowano na niej przede wszystkim portrety tworzone przez autora w ramach działalności jednoosobowej „Firmy Portretowej”, ponad 60 pastelowych wizerunków znanych postaci zakopiańskiej society, ludzi ze świata artystycznego lub znajomych i przyjaciół artysty. Pokazano także kilka dzieł malarza z okresu młodzieńczego, głównie pejzaży. Także listy, fotografie, wydawnictwa, projekty plakatów i afiszy oraz francuskojęzyczny rękopis dramatu „Szalona lokomotywa”. Autorkami scenariusza były Anna Brochocka i Beata Zgodzińska. Wernisaż wystawy odbył się 19 września. Prezentowano ją do końca listopada.

„Ab Urbe usque ad Mare Suebicum” (Od Rzymu aż do Bałtyku) to wystawa zorganizowana przez Muzeum Archeologiczne w Biskupinie przy współpracy Instytutu Archeologii UW w Warszawie, Instytutu Prahistorii UAM w Poznaniu, Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, Muzeum im. Deriego w Debreczynie (Węgry), Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, PMA w Warszawie oraz Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Autorami scenariusza byli Aleksander Bursche, Roksana Chowaniec i Anna Grossman. Była to jedna z największych i najciekawszych wystaw archeologicznych w historii muzeum, prezentująca unikalne eksponaty z terenu Imperium Rzymskiego oraz ziem położonych na północ od limesu, zamieszkiwanych przez Sarmatów, Gotów, Wandali i Bałtów. Ekspozycja była czynna od 5 grudnia do końca stycznia 2007.

W Muzeum im. Marii Konopnickiej zaprezentowano pięć wystaw czasowych i jedną witrynę literacką.

„Mikołajkowa galeria św. Mikołaja” była wystawą prac dzieci nadesłanych na konkurs z okazji otwarcia w Suwałkach Zimowego Pałacyku Świętego Mikołaja. Trwała ona od grudnia 2005 roku do stycznia 2006 roku.

Otwarcie wystawy „Nie uwierzą... Szczęśliwe życie księdza-poety Jana Twardowskiego” z udziałem historyka literatury i przyjaciela księdza-poety Waldemara Smaszcza odbyło się 24 stycznia. Równolegle zaprezentowano wystawę „Fotografie prawdziwe, bo już nie podobne Ksiądz Jan Twardowski w dziewięćdziesiąte urodziny”. Ekspozycje były czynne do 23 marca.

Autorska ekspozycja „Lalki moich dzieci” według scenariusza Magdaleny Wołowskiej, oparta była na zbiorach kolekcji Marka Sosenki z Krakowa. Wernisaż odbył się 19 maja. Wystawa była czynna do 31 sierpnia.

Ekspozycja z okazji 100-lecia „Tygodnika Suwalskiego” miała miejsce w dniach 1–7 kwietnia i połączona była z obchodami jubileuszu pisma, które odbyły się w Muzeum im. Marii Konopnickiej.

W ramach projektu „Kultura małych ojczyzn na pograniczu” zrealizowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w Programie Sąsiedztwa Litwa – Polska – Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej INTERREG III A/TACIS CBC przez Urząd Miejski w Suwałkach, Miasto Alytus (Litwa) i Muzeum Okręgowe w Suwałkach, zorganizowano wystawę „Miłosz i Suwalszczyzna”, na której ukazano związki wybitnego poety z Suwalszczyzną. Wernisaż odbył się 30 października. Ekspozycja była udostępniana do końca roku.

W styczniu przygotowano witrynę literacką poświęconą ks. Janowi Twardowskiemu.

Niektóre wystawy zorganizowane przez Muzeum Okręgowe były eksponowane w innych placówkach muzealnych w kraju i za granicą. Wystawa „Na lewym brzegu Niemna – Kairiajame Nemuno krante” była prezentowana na Litwie: w Muzeum Regionalnym w Druskiennikach, w Muzeum Regionalnym w Mariampolu, w Muzeum Regionalnym w Jurborku, w Muzeum Regionalnym w Szakach, a następnie w Polsce – w Domu Pracy Twórczej w Wigrach. Ekspozycja „I po co myśmy tam jechali! (Stanisław Witkiewicz, 1901). Malarze polscy w Monachium” była prezentowana w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, w Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, w Muzeum Okręgowym w Lesznie oraz w Galerii Biura Wystaw Artystycznych w Wałbrzychu – „Zamek Książ”. „Lalki moich dzieci” pokazano w Muzeum w Bielsku Podlaskim Oddziale Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.

Eksponaty ze zbiorów muzeum były wystawiane na ekspozycjach stałych w sześciu muzeach w regionie oraz na 13 wystawach czasowych, w tym między innymi: „Precz z caratem. Rok 1905” w Muzeum Niepodległości w Warszawie; na wystawie monograficznej Ludwika de Laveaux, zorganizowanej przez Muzeum Narodowe w Krakowie, prezentowanej w Muzeum Historycznym w Katowicach (dwa obrazy); na wystawie „Wiatr halny Tatry w malarstwie polskim” (dwa obrazy Alfreda Schouppe) w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie; na ekspozycji archeologicznej „Od Rzymu do Bałtyku” w Muzeum Archeologicznym w Biskupinie; na wystawie w Muzeum Wojska w Białymstoku „Sport w Wojsku II RP”.

Zbiory muzeum powiększyły się o 35 eksponatów (poza Działem Archeologii), w tym: Działu Historii – o 7 eksponatów (w tym 6 darów), Działu Etnografii – o 15 eksponatów (w tym 4 dary), Działu Sztuki – o 13 (w tym 12 prac Joanny Wierusz-Kowalskiej podarowanych przez syna artystki – Marka Turowskiego oraz „Portret mężczyzny” Franciszka Stretta zakupiony ze środków Programów Operacyjnych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego).

Konserwacji poddano 206 eksponatów (większość sfinansowano ze środków Programów Operacyjnych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego).

Poszczególne działy muzeum 35-krotnie udostępniały zbiory do publikacji, prac i opra- cowań naukowych.

Działalność oświatowa i popularyzatorska

Zorganizowano „II Spotkania z Kolędą”, które odbyły się w siedzibie muzeum w dniach 13–14 stycznia. W pierwszym dniu miały miejsce prezentacje bożonarodzeniowych obrzędów kolędniczych, w których brały udział trzy zespoły regionalne z Suwalszczyzny. W drugim dniu odbył się koncert kolęd i pastorałek w wykonaniu trzech zespołów ludowych z Suwalszczyzny. Jego odbiorcami byli mieszkańcy Suwałk i okolic. W imprezie uczestniczyło ponad 200 osób.

W dniach 20–21 maja odbył się „VI Piknik Kawaleryjski – Dni Kawaleryjskie w Suwałkach”, zorganizowany przez muzeum na terenie zalewu Arkadia (pierwszy dzień) i placu przy ul. Świerkowej (drugi dzień). W ciągu dwóch dni imprezę obejrzało łącznie około 2000 osób.

W kolejną rocznicę urodzin poetki Marii Konopnickiej, 23 maja odbyły się „Spotkania w Ogrodzie Baśni”. Uczennice szkoły Sióstr Salezjanek przeprowadziły zajęcia lalkarskie, zorganizowano także warsztaty plastyczne, a także powołano do życia Towarzystwo Świętego Mikołaja „Przyjaciele”. W imprezie uczestniczyło ponad 300 osób.

W dniach 2–3 czerwca odbył się „VIII Festyn Archeologiczny”, zorganizowany przy cmentarzysku jaćwieskim w miejscowości Szwajcaria k/Suwałk. Na organizację festynu Muzeum Okręgowe w Suwałkach otrzymało dofinansowanie z Programu Operacyjnego Dziedzictwo Kulturowe Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Frekwencja wyniosła około 2500 osób.

W dniach 6 i 21 grudnia w Muzeum im. Marii Konopnickiej, odbyła się druga edycja imprezy „Zimowy Pałacyk Świętego Mikołaja”, organizowana z „Tygodnikiem Suwalskim” oraz Regionalnym Ośrodkiem Kultury i Sztuki. Uczestniczyło w niej ponad 300 dzieci.

W 109 lekcjach muzealnych przeprowadzonych przez pracowników muzeum uczestniczyło blisko 2800 osób (w tym w 60 lekcjach przeprowadzonych w Muzeum im. Marii Konopnickiej uczestniczyło ponad 1300 osób).

Działalność kontynuował Klub Archeologiczny przy Muzeum Okręgowym w Suwałkach. Odbyło się 22 spotkań, w których wzięło udział łącznie 166 osób. Zorganizowano także wycieczkę na wykopaliska prowadzone na obwodnicy Augustowa.

Pracownicy merytoryczni muzeum wygłosili osiem wykładów naukowych i popularno-naukowych ze wszystkich dziedzin działalności muzeum: archeologii, geologii, etnografii, sztuki i historii sztuki, literatury i historii literatury oraz historii regionu. Uczestniczyło w nich 225 osób. Adresatami wykładów byli nauczyciele, przewodnicy turystyczni, młodzież szkolna, studenci, osadzeni w suwalskim Areszcie Śledczym, a także grupy specjalistyczne, odbywające na Suwalszczyźnie objazdy naukowe.

Inne

W dniu 13 października odbyły się uroczyste obchody 50-lecia Muzeum w Suwałkach. Wzięło w nich udział ok. 120 osób, w tym: Franciszek Cemka, dyrektor Departamentu Dziedzictwa Narodowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Jarosław Schabieński, wicewojewoda podlaski; Janusz Krzyżewski, marszałek województwa podlaskiego; Józef Gajewski, prezydent Suwałk wraz z zastępcami; dyrektorzy zaprzyjaźnionych muzeów z Polski i Litwy oraz innych instytucji współpracujących z suwalskim muzeum. Podczas uroczystości Mieczysław Jurewicz, przewodniczący Rady Miejskiej w Suwałkach i Józef Gajewski, prezydent Suwałk, wręczyli na ręce dyrektora muzeum przyznany placówce przez Radę Miejską tytuł „Zasłużony dla Miasta Suwałk”.

Za scenariusz i organizację wystawy „I po co myśmy tam jechali! Malarze polscy w Monachium” Muzeum Okręgowe otrzymało III nagrodę w kategorii wystaw sztuki w ogólnopolskim Konkursie na Muzealne Wydarzenie Roku „Sybilla” 2005 oraz nagrodę główną w kategorii najlepsza wystawa w konkursie zorganizowanym przez Oddział Podlaski Stowarzyszenia Muzealników Polskich (autorzy Eliza Ptaszyńska i Zbigniew Fałtynowicz).

Jerzy Brzozowski, dyrektor muzeum, został laureatem dorocznej Nagrody Marszałka Województwa Podlaskiego w dziedzinie kultury, a Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadał mu honorową odznakę „Zasłużony dla kultury polskiej”.

Tegorocznymi laureatami wyróżnienia „Przyjaciel Muzeum w Suwałkach” przyznawanego z okazji Międzynarodowego Dnia Muzeów zostali: Andrzej Kostrzewa, komendant 11. Pułku Ułanów Legionowych ze Słupna oraz Marek Rzeszotarski z Mini- sterstwa Spraw Zagranicznych.

W 2006 roku Muzeum Okręgowe wzbogaciło się o dwa nowe pojazdy: samochód osobowy marki Renault Megane Kombi, zakupiony ze środków własnych oraz samochód przystosowany do przewozu osób niepełnosprawnych marki Volkswagen Transporter, nabyty przez Urząd Miejski w Suwałkach z dofinansowaniem PFRON, użyczony muzeum na czas nieokreślony.

Opracowali: Jerzy Brzozowski, Celina Kalejta

Archiwum Państwowe w Suwałkach

1. Przejmowanie materiałów archiwalnych

W 2006 roku zasób Archiwum Państwowego w Suwałkach zwiększył się o 10 zespołów archiwalnych o łącznym rozmiarze niemal 14 metrów bieżących i 772 jednostek archiwalnych, w tym o 3 zespoły nadleśnictw, 4 zespoły banków i 3 zespoły akt komisji wyborczych. Największymi przejętymi zespołami były Akta komisji wyborczych z wyborów do rad gmin, rad powiatów oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydenta miasta na prawach powiatu, przeprowadzonych dnia 27 października i 10 listopada 2002 roku (313 j.a. i 3,7 m.b.). Ponadto, akta Nadleśnictw: Augustów 1951–1981 (110 j.a., 4,1 m.b.), Balinka 1952–1978 (57 j.a., 1,95 m.b.), Białobrzegi 1950–1978 (47 j.a., 1,5 m.b.).

Mniej archiwaliów zostało przejętych jako dopływy do posiadanych zespołów archiwalnych (do 21 zespołów przejęto 5,6 m.b., 243 j.a.), z tego najwięcej do 4 zespołów jednostek administracji państwowej byłego województwa suwalskiego (Izby Skarbowej w Suwałkach, Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Suwałkach, Urzędu Wojewódzkiego w Suwałkach, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska). Pozostałe materiały uzupełniły 2 zespoły instytucji wymiaru sprawiedliwości, 12 zespołów akt stanu cywilnego, 2 zespoły akt wyborczych i 1 zespół instytucji gospodarczej.

Ogółem, zasób archiwum zwiększył się o 19,3 m.b. akt, 1015 j.a. i na koniec 2006 roku obejmował 662 zespoły archiwalne, które liczyły 1610 m.b. i prawie 201,5 tys. j.a.

2. Przejmowanie dokumentacji niearchiwalnej

W 2006 roku archiwum kontynuowało odpłatne przejmowanie dokumentacji niearchiwalnej likwidowanych podmiotów gospodarczych. Ogółem przejęto akta 8 jed- nostek organizacyjnych, liczące 98 m.b. i prawie 10,5 tys. jednostek aktowych, w których znalazło się 8671 teczek akt osobowych. W ramach obsługi tej dokumentacji przeprowadzono 351 kwerend, wykonano 554 kopii i 248 odpisów, głównie z dokumentacji osobowo-płacowej.

3. Opracowanie zasobu

Po zatwierdzeniu przez Komisję Metodyczną wstępów do inwentarzy archiwalnych, zakończono opracowywanie zespołów Komitetów Gminnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (w roku sprawozdawczym opracowano 16 takich zespołów), zespołu Wojewódzka Rada Narodowa w Suwałkach 1975–1990, a także dokumentacji aktowej zespołu Komitet Wojewódzki PZPR w Suwałkach 1975–1990 (2429 j.a., 38,00 m.b.). Łącznie opracowano całkowicie 18 zespołów o rozmiarach 48,2 m.b. i 2936 j.a.

Z innych prac w zakresie porządkowania materiałów archiwalnych należy wymienić: rozpoczęcie porządkowania zbiorów biblioteki i fotografii Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Suwałkach, a także fotografii z innych zespołów; zinwentaryzowanie zespołów PZPR Komitety Powiatowe w Olecku, Sejnach i Suwałkach – zbiór szczątków zespołów z lat 1969–1975 i PZPR Rejonowy Ośrodek Pracy Partyjnej w Augustowie z lat 1982–1989; inwentaryzowanie dopływów do zespołu Prezydium PRN i Urząd Powiatowy w Augustowie oraz do zespołów akt stanu cywilnego (zinwentaryzowano 1620 j.a., 33 m.b. akt). Oprócz tego aktualizowano ewidencyjno-informacyjne komputerowe bazy danych.

4. Profilaktyka i konserwacja zbiorów

Zabiegom z zakresu konserwacji właściwej (czyszczenie, usunięcie starych napraw, uzupełnienie ubytków, klejenie rozdarć, prostowanie kart, rekonstrukcja bloku księgi i opraw) poddano 4 księgi metrykalne liczące 496 kart. W celu lepszego zabezpieczenia przeszywano luźne akta zespołów PZPR (1773 j.a., 22,3 m.b.), a także umieszczono niemal 2 tys. fotografii (z 3 zespołów, m.in. Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Suwałkach i Biura Wystaw Artystycznych w Suwałkach) w 86 zakupionych, specjalnych pudłach z przekładkami.

W 2006 roku przygotowano i przekazano do mikrofilmowania, do pracowni Archiwum Państwowego w Gdańsku, 330 ksiąg akt stanu cywilnego. Z Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie otrzymano mikrofilmy (1216 m.b.) ksiąg stanu cywilnego, zmikrofilmowanych w pracowni Archiwum Państwowego w Gdańsku w poprzednich latach. Archiwum, w ramach realizacji porozumień polsko-litewskich o współpracy w zakresie wymiany kopii materiałów archiwalnych, otrzymało z Litwy 50048 klatek mikrofilmów części akt (437 j.a. z 1058) zespołu Rząd Gubernialny Augustowski z lat 1816–1877, który znajduje się w Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie.

5. Nadzór nad narastającym zasobem archiwalnym

Na terenie działalności nadzoru nad narastającym zasobem archiwalnym suwalskiego archiwum (miasto Suwałki, powiaty: augustowski, sejneński, suwalski, gołdapski bez gminy Banie Mazurskie i olecki bez gminy Świętajno) funkcjonowało 97 jednostek organizacyjnych (51 państwowych, łącznie z urzędami stanu cywilnego i 46 samo- rządowych), które tworzą materiały archiwalne i posiadają archiwa zakładowe. W 2006 roku przeprowadzono 34 kontrole (głównie w jednostkach, w których kontrole były przeprowadzane przed trzema laty), 11 lustracji sprawdzających wykonanie zaleceń pokontrolnych lub materiały przed ich przejęciem do archiwum oraz 14 ekspertyz, w związku z wydaniem zezwoleń na wybrakowanie dokumentacji niearchiwalnej. Udzielono też 99 zezwoleń na wybrakowanie (zniszczenie) ponad 1800 m.b. dokumentacji niearchiwalnej i uzgodniono 22 normatywy kancelaryjno-archiwalne. Przeprowadzone zostały 2 szkolenia kancelaryjno-archiwalne, w których uczestniczyło 35 osób.

6. Udostępnianie i informacja archiwalna

W 2006 roku, w porównaniu z rokiem poprzednim, odnotowano pewien spadek rozmiarów udostępniania archiwaliów w pracowni naukowej. W okresie tym ze zbiorów korzystało 233 badaczy z kraju i 14 z zagranicy. Udostępniono im 5484 jednostki archiwalne i odnotowano 728 odwiedzin. Nieco ponad 55 proc. wszystkich udostępnionych archiwaliów stanowiły materiały wykorzystane do poszukiwań genealogicznych, a korzystało z nich ponad 28 proc. użytkowników pracowni naukowej. Ponad 35 proc. użytkowników prowadziło poszukiwania własnościowe, wykorzystując prawie 11 proc. ogółu udostępnionych materiałów (akt notarialnych, ksiąg wieczystych, akt ubezpieczeniowych i sądowych). Znaczącą grupę stanowili użytkownicy prowadzący badania naukowe i popularnonaukowe (ponad 23 proc. użytkowników wykorzystało ponad 30 proc. udostępnionych archiwaliów). W kategorii tej przeważali studenci, ale byli też badacze ze stopniami i tytułami naukowymi. Ich zainteresowaniem cieszyły się akta miast Augustowa, Suwałk i Sejn z różnych okresów, akta administracji (starostw, wydziałów powiatowych, Tymczasowej Rady Obywatelskiej Okręgu Suwalskiego i Zarządu Rady Ludowej Okręgu Suwalskiego) oraz sądowe z okresu międzywojennego (głównie Sądu Okręgowego w Grodnie Wydziału Zamiejscowego w Suwałkach). Wzrosło zainteresowanie materiałami byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Nie zmieniła się zasadniczo liczba badaczy (złożono 33 takie wnioski), głównie urzędników korzystających z materiałów archiwalnych do celów służbowych oraz osób prywatnych do celów własnościowych, którzy otrzymali zgodę na wcześniejsze korzystanie z akt, zwłaszcza z akt państwowych biur notarialnych i administracji państwowej z okresu od 1975 do 1998 roku.

W porównaniu z rokiem 2005 odnotowano wzrost liczby realizowanych kwerend, spowodowany przede wszystkim zwiększeniem liczby kwerend własnościowych. Ogółem, do archiwum wpłynęło 899 podań, z tego 566 od odbiorców krajowych, a 333 od zagranicznych (głównie w sprawach genealogicznych i własnościowych), 752 od osób prywatnych oraz 147 od władz i urzędów oraz instytucji naukowych. Najwięcej było kwerend własnościowych (475), następnie genealogicznych (142), dla potrzeb urzędów (142) i socjalnych (124).

Na potrzeby użytkowników pracowni naukowej i osób składających podania wykonano 2293 kserokopie, 879 fotografii cyfrowych i 24 skany.

7. Popularyzacja archiwum i jego zasobu

Podstawową formą popularyzacji zbiorów archiwum były wycieczki i lekcje historyczno-archiwalne: „Archiwum Państwowe w Suwałkach. Dzieje, działalność, zasób”, „Zmiany demograficzne w historii Suwałk”, „Źródła do historii PRL-u”, „Kultura i rozrywka masowa w Suwałkach w połowie XIX wieku”, „W poszukiwaniu przodków – jak prowadzić poszukiwania genealogiczne”, „Aleksandra Piłsudska 1882–1963”, „Wspólne dziedzictwo archiwalne. Suwalszczyzna w archiwaliach z Polski i Litwy”, połączone z prelekcjami, pokazami kopii źródeł, zwiedzaniem wystaw. Archiwum odwiedziło 36 wycieczek, liczących około 900 uczniów i nauczycieli.

Archiwum Państwowe w Suwałkach w marcu 2006 roku zorganizowało obchody 85. rocznicy utworzenia pierwszego Archiwum Państwowego w Suwałkach. Z tej okazji na wystawie pod tytułem „Archiwum Państwowe w Suwałkach 1921–1926”, przedstawione zostały archiwalia wytworzone w okresie międzywojennym, dotyczące jego powstania oraz funkcjonowania. Najważniejszym wydarzeniem, które towarzyszyło tej uroczystości, było otwarcie planowanej od lat wystawy pod tytułem „Wspólne dziedzictwo archiwalne. Suwalszczyzna w dokumentach archiwalnych Polski i Litwy”. Zaprezentowano na niej oryginalne materiały z zasobu Archiwum Państwowego w Suwałkach oraz kopie archiwaliów ze zbiorów Archiwum Państwowego w Białymstoku, Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, Litewskiego Centralnego Archiwum Państwowego i Litewskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Wilnie oraz Archiwum Regionalnego w Kownie. Wydarzeniu towarzyszył przygotowany przez archiwum folder o wyżej wymienionym tytule.

We wrześniu i na początku października w archiwum była prezentowana wystawa pod tytułem „Komuniści przeciw wolności – twarze władzy. Z historii Suwalszczyzny w czasach PRL-u”. Oprócz kopii dokumentów ze zbiorów Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Białymstoku, znalazły się na niej fotografie, druki ulotne i kopie dokumentacji aktowej, głównie z zespołu Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Suwałkach. Warto nadmienić, że archiwum udostępniło swoje pomieszczenia na prezentację wystaw Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Białymstoku „Wbrew władzy ludowej. Czekając na akcję (1944–1954)” i „Walka UB z opozycją polityczną”.

Materiały archiwalne ze zbiorów suwalskiego archiwum i ich kopie wypożyczano lub przekazano na wystawy organizowane przez inne jednostki, a mianowicie: Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach (wystawy „Lalki moich dzieci”, „Czesław Miłosz i Suwalszczyzna”), Bibliotekę Publiczną w Suwałkach (wystawa „Emilia Plater – w 200. rocznicę urodzin”), Gminny Ośrodek Kultury w Raczkach (wystawa „Raczkowskie archiwalia”). Archiwum wspomagało też uczniów jednej z suwalskich szkół ponadgimnazjalnych w realizacji programu edukacyjnego „Na pograniczu kultur. Śladami Żydów po Suwalszczyźnie”, a dyrektor wygłosił referat o życiu codziennym suwalskich Żydów na sesji pod tytułem „Ten obcy”, zorganizowanej w Zespole Szkół nr 5 w Suwałkach.

W 2006 roku archiwum przygotowało materiały (przeprowadzono kwerendy, wykonano skany i fotografie, dokonano opisu wybranych źródeł i wypełniono bazy danych) do ogólnopolskich prezentacji internetowych: „U źródeł polskiej demokracji” i „Mniejszości narodowe” oraz do Europejskiego Portalu Materiałów Edukacyjnych EURIDICE. Przeprowadzono również kwerendę w ramach realizacji projektu INDEX Polaków zamordowanych lub represjonowanych za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.

8. Badania naukowe

W ramach obchodów 85. rocznicy utworzenia pierwszego Archiwum Państwowego w Suwałkach została zorganizowana konferencja „Tradycje i współczesność suwalskiego archiwum”, podczas której referaty wygłosili Tadeusz Radziwonowicz: „Archiwum w regionie. O problemach w działalności naukowej i popularyzacyjnej suwalskiego archiwum” oraz Sławomir Filipowicz: „Archiwalia Suwalszczyzny. Zasób rozproszony”.

Archiwum Państwowe w Suwałkach było też gospodarzem i współorganizatorem sesji pod tytułem „Komuniści przeciw wolności – twarze władze. Z historii Suwalszczyzny w czasach PRL-u”. W jej trakcie referat „O działaniach administracji terenowej wobec struktur wyznaniowych w północnych powiatach województwa białostockiego w latach 1956–1975” przedstawił Tadeusz Radziwonowicz.

Podczas konferencji „Rzeczpospolita Obojga Narodów”, zorganizowanej w Sejnach przez władze samorządowe województwa, powiatu i miasta w ramach imprezy „493. Urodziny Województwa Podlaskiego „Czas na Podlasie” – Sejny 2006”, referat „O źródłach archiwalnych do dziejów polsko-litewsko-białoruskiego pogranicza” wygłosił Sławomir Filipowicz.

Pracownicy archiwum opublikowali 8 artykułów i publikację źródłową, głównie w V i VI tomie „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego”.

We wrześniu 2006 roku Sławomir Filipowicz w czasie pobytu w archiwach litewskich w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Lietuvos centrinis valstybės archyvas) przeprowadził kwerendę nakierowaną na uzupełnienie i weryfikację zebranych informacji do przygotowywanego „Przewodnika po źródłach archiwalnych dotyczących Suwalszczyzny w zasobie archiwów litewskich i białoruskich”.

9. Inne działania

W 2006 roku w archiwum praktykę studencką odbywały dwie osoby (z Uniwersytetu Gdańskiego i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego), zatrudniano także czterech stażystów skierowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Suwałkach. Pracownicy archiwum podnosili swe kwalifikacje zawodowe w ramach studiów podyplomowych i szkoleń, w czasie konferencji oraz w pracy w zespołach i przy opiniowaniu różnych rozwiązań metodycznych.

Co istotne, zakończono rozpoczęty w 2005 roku remont generalny jednego ze skrzydeł budynku archiwum, dzięki czemu dysponuje ono wystarczającą rezerwą magazynową, a także nową salą wystawowo-konferencyjną.

Środki finansowe na działalność pochodziły z budżetu archiwów państwowych, pozostającego w dyspozycji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Archiwum uzyskało też pewne wpływy w ramach dochodów własnych. Przeznaczono je na pokrycie kosztów niektórych zakupów i usług oraz na działalność popularyzacyjną i naukowo-informacyjną. Przedsięwzięcia związane z obchodami 85. rocznicy utworzenia pierwszego Archiwum Państwowego w Suwałkach i wystawą materiałów z archiwów Polski i Litwy zostały wsparte przez Urząd Miejski w Suwałkach, za pośrednictwem Augustowsko-Suwalskiego Towarzystwa Naukowego.

Opracował: Tadeusz Radziwonowicz