2012  2011  2010  2009  2008  2007  2006  2005
2004 2003  2002  2001  2000

Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe

Towarzystwo zorganizowało cykl wykładów i odczytów w ramach Studium regionoznawczego. Zespół redakcyjny kończył prace nad trzecim tomem Rocznika AugustowskoSuwalskiego oraz gromadził i przygotowywał materiały do kolejnego – czwartego tomu. Kontynuowano też prace związane z budową pomnika upamiętniającego powstanie styczniowe.

Marzec

W Muzeum im. M. Konopnickiej oraz w I Liceum Ogólnokształcącym w Suwałkach odbyły się dwie projekcje filmu archiwalnego z 1937 roku. Pokaz filmu zorganizowano też w Urzędzie Gminy w Filipowie. Dokument komentarzem opatrzyli Maciej Ambrosiewicz i Andrzej Matusiewicz. Wprowadzenie przygotował Zbigniew Fałtynowicz.

19 kwietnia

Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe i Wyższa Szkoła Suwalsko-Mazurska zorganizowały seminarium przyrodnicze. Wykłady i komunikaty wygłosili: Maciej Perkowski – „Zrównoważony rozwój terenów chronionych przyrodniczo w przededniu polskiej akcesji do UE”, Tomasz Kiercel – „Finansowanie ochrony środowiska w UE”, Dariusz Piotrowski i Joanna Gawędzka – „Ochrona środowiska naturalnego szansą rozwoju województwa podlaskiego”, Jacek Łoziński – „Do czego są potrzebne cetyńce w lesie?”, Teresa Świerubska – „Ochrona płazów w Suwalskim Parku Krajobrazowym”, Lubosza Wesołowska – „Glony w jeziorach wigierskich”, Wojciech Misiukiewicz – „Sukces odbudowy populacji bobra europejskiego w Polsce”.

16 maja

Zbigniew Fałtynowicz wygłosił wykład w ramach Studium regionoznawczego.

24–26 września

Z inicjatywy Kolegium Środowiskowego Rektorów Szkół Wyższych w Białymstoku został zorganizowany Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki. Głównym jego celem jest popularyzacja osiągnięć naukowych i ich wykorzystanie w życiu codziennym oraz integracja środowisk naukowych i twórczych województwa podlaskiego. W ramach festiwalu, ASTN – przy współudziale Archiwum Państwowego, Instytutu Pamięci Narodowej oraz Wigierskiego Parku Narodowego – zorganizowało w Suwałkach dwie, adresowane do szerokiego grona odbiorców, sesje popularnonaukowe oraz promocję III tomu Rocznika Suwalsko-Augustowskiego.

Pierwsza sesja poświęcona była Karolowi Brzostowskiemu. Sławomir Filipowicz wygłosił wykład „Karol hrabia Brzostowski a powstanie listopadowe”, Marek Sidor – „Karol hr. Brzostowski i jego dobra w źródłach ze zbiorów Archiwum Państwowego w Suwałkach”, a Wojciech Batura – „Usytuowanie zabudowań przemysłowych i gospodarczych Karola hr. Brzostowskiego”. Sesji towarzyszyła wystawa „Karol hr. Brzostowski i jego dobra w archiwaliach”.

Druga sesja była poświęcona pierwszej wojnie światowej i jej następstwom. Tadeusz Radziwonowicz przedstawił referat „Działania wojenne na terenie guberni suwalskiej w latach 1914–1915”, Maciej Ambrosiewicz – „Działania wojenne na Suwalszczyźnie w relacji Laury Turczynowicz”, Janusz Mackiewicz – „Cmentarze wojenne z pierwszej wojny światowej na terenie powiatów Augustów, Sejny i Suwałki”, Krzysztof Skłodowski – „Walki o oswobodzenie Suwalszczyzny w sierpniu–wrześniu 1920 roku” i Kazimierz Leończuk – „Dzieje wsi szlacheckiej i majątku Łanowcze”.

11 listopada

Uroczyście odsłonięto pomnik poświęcony Powstańcom Styczniowym 1863 roku. Do jego budowy Towarzystwo zobowiązało się podczas sesji „Powstanie styczniowe na Suwalszczyźnie”, 19 stycznia 2002 roku. Monument (cztery betonowe krzyże) wzniesiono na tak zwanej Górze Szubienicznej w Suwałkach – miejscu egzekucji powstańców styczniowych. Do drugiej wojny światowej stał tam drewniany krzyż. Upamiętnienie ofiar powstańczych było odpowiedzią na wniosek Edmunda Sobonia, radnego Rady Miejskiej w Suwałkach. Autorami pomnika są architekci Halina Kopeć i Andrzej Leszek Szulc, konstruktorem – Sławomir Klimko. Tablicę okolicznościową wykonał Jan Góral, a betonowe odlewy krzyży Przedsiębiorstwo Budowlano-Handlowe „Betrom” w Suwałkach, pod kierownictwem Henryka Romańczuka.

27 listopada

W Bibliotece Publicznej im. Marii Konopnickiej w Suwałkach odbyła się sesja naukowa „Oświata na Suwalszczyźnie w XIX i XX wieku”, przygotowana przez ASTN wspólnie z Archiwum Państwowym w Suwałkach. Wygłoszone zostały następujące komunikaty i referaty: Wojciech Batura – „Dobre rady wychowawcze Joanny z Hromyków Bucho- wieckiej (1838 r.)”, Zbigniew Fałtynowicz – „Licealista – z dziejów pisma szkolnego”, Sławomir Filipowicz – „Zespół archiwalny Gimnazjum im. Karola Brzostowskiego w Suwałkach 1919 – 1939 – stan zachowania, możliwości udostępniania, zawartość”, Andrzej Matusiewicz – „Nauczyciele gimnazjum w Suwałkach w latach 1839–1866” oraz „Szkoła Handlowa w Suwałkach (1906–1914)”, Jarosław Szlaszyński – „Dzieje oświaty w Augustowie do wybuchu drugiej wojny światowej”, Jarosław Schabieński – „Ława – niezależne pismo młodzieży suwalskiej (1980–1981)” oraz „Poza oficjalnym nurtem – niekoncesjonowane inicjatywy młodzieży w Suwałkach na przełomie lat 70. i 80. XX wieku”.

Większość referatów została opublikowana w V tomie Rocznika Augustowsko-Suwalskiego. Szczególnie interesujące były opracowania dwóch, całkowicie odmiennych, pism uczniowskich „Licealisty” i „Ławy” oraz informacja z badań nad tak zwanym ruchem oazowym w Suwałkach.

Maciej Ambrosiewicz

Działalność Muzeum Okręgowego w Suwałkach

w 2004 roku

Stabilna sytuacja organizacyjna i finansowa w minionym roku pozwoliła na prowadzenie prac statutowych: inwentaryzacji, konserwacji i powiększanie zbiorów, a także na zakup niezbędnych sprzętów i urządzeń. Muzeum udało się zrealizować większość założeń merytorycznych. Atrakcyjna oferta wystawiennicza i oświatowa wpłynęła na zwiększenie liczby zwiedzających (z 19653 osób w roku 2003 do 22509 w 2004). Po raz pierwszy, na działania merytoryczne muzeum, skutecznie sięgnięto po fundusze europejskie. Przeprowadzono też remont elewacji głównego budynku Muzeum im. M. Konopnickiej. Ostateczne zakończenie prac jest przewidziane wiosną 2005 roku.

Badania i sesje naukowe

W roku 2004 pracownicy merytoryczni muzeum realizowali bądź uczestniczyli w realizacji 16 projektów badawczych z zakresu archeologii, etnografii, sztuki, historii regionu i literatury.

Dział Etnografii kontynuował badania terenowe, zapoczątkowane w latach ubiegłych oraz rozpoczął realizację nowych programów. W trakcie badań terenowych pracownik działu przeprowadził wywiady z mieszkańcami Suwałk i Suwalszczyzny związane z następującymi tematami: „Rok obrzędowy na Suwalszczyźnie”, „Obrzędowość rodzinna na Suwalszczyźnie”, „Rymarstwo w Suwałkach”, „Strój ludowy pogranicza”.

Archeolodzy przeprowadzili trzy ekspedycje wykopaliskowe. Badania weryfikacyjno-sondażowe na stanowisku 1. w Żubronajciach, gmina Krasnopol, przeprowadziła w okresie od 16 do 28 sierpnia ekspedycja pod kierunkiem Jerzego Siemaszko i Anetty Ejdulis. Celem badań było rozstrzygnięcie, czy tzw. „Góra Różańcowa” jest rzeczywiście obiektem archeologicznym (dotąd nie prowadzono na niej prac archeologicznych). Otwarto trzy wykopy o powierzchni 35 m2. Zarejestrowano dwa poziomy osadnicze: z wczesnej epoki żelaza oraz okresu rzymskiego. Wydobyto liczne artefakty – ceramikę, kości zwierzęce, drewno (łącznie 188 znalezisk). Wyniki badań potwierdziły, że obiekt jest osiedlem obronnym z wczesnej epoki żelaza – niestety, mocno zniszczonym w czasach nowożytnych – i stanowił istotny element kompleksu osadniczego w Żubronajciach.

Zadaniem badań weryfikacyjno-sondażowych w miejscowości Garbas I, stanowisko 3., gmina Filipów, było ustalenie, czy grupa kopców odkryta przez suwalskich archeologów przed dwoma laty to kolejne cmentarzysko kurhanowe, czy też pospolite kamienice (miejsce składowania zebranych z pól kamieni). Prace terenowe wykonała w dniach 6–13 września ekspedycja kierowana przez Jerzego Brzozowskiego i Anettę Ejdulis. Badaniom poddano jeden z kopców – domniemanych kurhanów, stwierdzając że jest to kamienica. Podczas badań zebrano ceramikę datowaną na okres nowożytny (XVIII–XIX wiek). Obie wyżej wymienione ekspedycje finansował Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Białymstoku.

Badaniami sondażowymi w Gibach, stanowisko 1., przeprowadzonymi w dniach od 30 września do 1 października kierowała Anetta Ejdulis. Przebadano obszar 5 m2. Z wykopów oraz z powierzchni stanowiska pozyskano 63 zabytki krzemienne, datowane na epokę kamienia. Ustalono, że orka zniszczyła naturalny układ warstw, a zabytki znajdują się wyłącznie w humusie.

W minionym roku muzeum było współorganizatorem dwóch sesji: przygotowanej wspólnie z Wojewódzkim Komitetem Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Białymstoku, krajowej konferencji poświęconej problematyce cmentarzy wojennych (24 września) oraz popularnonaukowej sesji historycznej, współorganizowanej przez Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe i Archiwum Państwowe w Suwałkach w ramach „Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki” (25 września). Podczas sesji pierwszej referat na temat „Historia i wielokulturowość Suwalszczyzny” wygłosił dyrektor muzeum, w trakcie drugiej – „Walki o oswobodzenie Suwalszczyzny w sierpniu–wrześniu 1920 roku” przedstawił Krzysztof Skłodowski. Pracownicy muzeum uczestniczyli w konferencji „Z pradziejów doliny Biebrzy”, która się odbyła w Osowcu w dniach 11–12 grudnia w ramach Wszechnicy Biebrzańskiej. Jerzy Siemaszko wygłosił dwa referaty: „Łowcy reniferów i leśni myśliwi. Kotlina Biebrzańska w starszej i środkowej epoce kamienia” oraz „Bałtowie na północnym obrzeżu i w dolinie Biebrzy”, a Jerzy Brzozowski – referat „Ostatni łowcy i zbieracze oraz pierwsi rolnicy nad Biebrzą. Od późnego mezolitu po wczesną epokę brązu”. Ponadto, Jerzy Brzozowski i Jerzy Siemaszko w dniach od 27 września do 1 października uczestniczyli w warsztatach „Zarządzanie muzeami a publiczność muzealna”, zorganizowanych w Białymstoku przez Związek Muzeów Holenderskich oraz Stowarzyszenie Muzealników Polskich w ramach programu MATRA.

Działalność wydawnicza i publikacje

W roku 2004 ukazały się trzy publikacje, których wydawcą lub współwydawcą było Muzeum Okręgowe w Suwałkach.

3. Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. płk. Jana Kozietulskiego 1920–1939 pióra kustosza muzeum Krzysztofa Skłodowskiego. Książka opisująca historię pułku stacjonującego w okresie międzywojennym w Suwałkach, oparta na rzetelnej analizie materiałów źródłowych, literatury przedmiotu i wywiadach z żyjącymi żołnierzami pułku oraz członkami ich rodzin. Bogato ilustrowana zdjęciami ze zbiorów muzeum (nakład 1000 egz., s. 198, format B5, oprawa twarda i miękka, 150 fotografii, szkice, tabele, indeksy). Książka ukazała się drukiem w maju (miękka okładka) i czerwcu (twarda okładka). Promocja odbyła się w muzeum 19 listopada, poprowadził ją prof. dr hab. Adam Czesław Dobroński.

Ludzie – rzeczy – obrazy. Studia i szkice o epoce Marii Konopnickiej – zbiór referatów z sesji naukowej, która odbyła się w maju 2002 roku w Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach z okazji 160. rocznicy urodzin poetki. Współwydawcą była Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Redakcję tomu wykonali prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz z Akademii Pedagogicznej w Krakowie i Zbigniew Fałtynowicz – kierownik Muzeum im. M. Konopnickiej w Suwałkach (nakład 300 egzemplarzy, s. 278, format B5, oprawa miękka).

„Rocznik Augustowsko-Suwalski” tom III – jedyne naukowe pismo ukazujące się na Suwalszczyźnie, którego wydawcą głównym jest Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe, a współwydawcą (od tomu pierwszego) Muzeum Okręgowe. Tom bieżący zawiera między innymi materiały z sesji naukowej „Powstanie styczniowe na Suwalszczyźnie”, której współorganizatorem było muzeum oraz artykuły pracowników (nakład 500 egzemplarzy, s. 246, format B5, oprawa miękka, skorowidze).

Pracownicy merytoryczni muzeum przygotowali i oddali do druku 12 artykułów naukowych i popularnonaukowych w różnych wydawnictwach, a w „Tygodniku Suwalskim” ukazało się 21 tekstów popularyzujących historię i pradzieje miasta i regionu.

Wystawiennictwo i zbiory

Muzeum Okręgowe w Suwałkach udostępniało w 2004 roku pięć wystaw stałych. Cztery z nich prezentowano w budynku głównym: „Alfred Wierusz-Kowalski – życie i twórczość”, „Malarstwo polskie XIX i XX wieku”, „Pradzieje Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich” oraz „Z przeszłości geologicznej Suwalszczyzny”, która w nowym opracowaniu merytorycznym i aranżacji została udostępniona zwiedzającym 18 marca. Wystawa prezentuje niezwykle bogatą tematykę dziejów i rozwoju przyrody nieożywionej w Polsce północno-wschodniej oraz na przyległych terenach Litwy i Białorusi. Ukazuje działalność lądolodów i ich wpływ na kształtowanie się rzeźby regionu oraz surowce mineralne Suwalszczyzny, w tym złoża rud polimetalicznych. Uwzględnia podstawowe pojęcia i definicje z zakresu geologii i geomorfologii. Jedną ekspozycję stałą tradycyjnie prezentowano w oddziale Muzeum im. Marii Konopnickiej – „Maria Konopnicka 1842–1910. Za zamkniętymi drzwiami czasu”.

W budynku głównym zaprezentowano siedem ekspozycji czasowych. Największą popularnością cieszyła się wystawa „Tadeusz Makowski 1882–1932”. Była ona kontynuacją ekspozycji zorganizowanej przez Muzeum Narodowe w Warszawie w 120. rocznicę urodzin i 70. śmierci malarza. Pokazane na niej płótna tylko w wyjątkowych okolicznościach opuszczają galerię malarstwa polskiego warszawskiego muzeum, tym bardziej zatem cieszy fakt, że najwybitniejsze prace Makowskiego, jak „Szewc”, „Skąpiec”, „Jazz”, „Kapela dziecięca” i około 100 innych, znalazły się w Suwałkach. Wernisaż wystawy odbył się 16 stycznia z udziałem ponad 300 osób. Można ją było oglądać do 18 kwietnia. Już w dniu otwarcia ekspozycja została określona przez media jako jedno z największych wydarzeń kulturalnych w regionie. Wystawie towarzyszył konkurs literacki dla młodzieży szkół ponadpodstawowych na recenzję z wystawy. Po zakończeniu ekspozycji w Suwałkach, część najwybitniejszych dzieł malarza wystawiana była w Paryżu na wystawie prac malarzy polskich tworzących we Francji.

„W świecie dawnych żaglowców” to wystawa ze zbiorów Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. Ekspozycja ukazywała w interesujący sposób historię żeglarstwa od czasów starożytnego Egiptu po dzień dzisiejszy. Prezentowana była od 6 lutego do 23 maja.

W roku 2004 kontynuowano, mającą dobre tradycje, współpracę z Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, w ramach której zaprezentowano dwie ekspozycje. Pierwsza z nich, zatytułowana „Świat kawy” – pokazała historię, a przede wszystkim sposoby parzenia i ceremoniał picia kawy w świecie muzułmańskim. Interesujące były inscenizacje kawiarni, naczynia do przyrządzania i picia kawy, oryginalne stroje etiopskie, arabskie i tureckie. Wystawę uzupełniały eksponaty ze zbiorów ambasad krajów arabskich. W wernisażu wzięli udział przedstawiciele dyplomatyczni ambasady Egiptu i Tunezji. Ekspozycja była prezentowana w okresie od 7 maja do 23 sierpnia. Drugą wystawą były „Stroje ludowe w Polsce” – ekspozycja pokazująca gamę tradycyjnych strojów ludowych z tereny całego kraju. Zaprezentowano także strój ludowy z Suwalszczyzny, w oparciu o zbiory własne. Wystawa udostępniana była zwiedzającym w okresie od 28 października 2004 do 13 lutego 2005.

Wystawa „Nad Wigrami” ukazywała walory historyczne, kulturowe i przyrodnicze obszaru położonego wokół jeziora Wigry oraz stanowiącego jego centrum – klasztoru wigierskiego. Wyjątkowość tego miejsca stała się inspiracją dla artystów, pisarzy i naukowców. Wystawa towarzyszyła obchodom 15-lecia Wigierskiego Parku Narodowego. Eksponowana była w okresie od 24 czerwca do 18 października.

Na ekspozycji „Miecze samurajów na przestrzeni wieków”, zorganizowanej ze zbiorów prywatnych i kolekcji muzealnych, zaprezentowano uzbrojenie japońskich samurajów, szczególny nacisk kładąc na podstawową ich broń – miecze. Na wystawie zgromadzono ich około 40, w tym egzemplarze unikatowe. Uzupełnienie stanowiły elementy związane z kulturą Japonii oraz epoki. Wystawa trwała od 2 września do 8 grudnia.

Rok wystawienniczy zamknęła wystawa „Joanna Wierusz-Kowalska – rysunki”, prezentująca osiemdziesiąt prac ze zbiorów autorki, wnuczki Alfreda Wierusza-Kowalskiego i córki Czesława Wierusza-Kowalskiego, powstałych w latach 2003–2004. Wystawę można było zwiedzać od 26 listopada 2004 do 13 lutego 2005 roku.

W Muzeum im. Marii Konopnickiej przygotowano i zaprezentowano ekspozycję „Nachylony nad księgami”. Była to wystawa ilustracji i obrazów mieszkającego w Suwałkach artysty plastyka Wiesława Szumińskiego, inspirowanych prozą Brunona Schulza, Jerzego Ficowskiego, Juliana Stryjkowskiego i Grigorija Kanowicza. Wystawę prezentowano od 1 lipca do 30 września. W Muzeum im. Marii Konopnickiej zaprezentowano też wystawę zdjęć z planu filmowego „Starej Baśni” oraz witrynę literacką „Rok Gombrowicza – 2004”.

Zabytki ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Suwałkach były eksponowane na wystawach stałych i czasowych w ponad 20 muzeach w kraju. Wśród nich, między innymi na monograficznych wystawach: Leona Wyczółkowskiego zorganizowanej przez Muzeum Narodowe w Krakowie oraz Alfonsa Karpińskiego – w Muzeum w Stalowej Woli.

W trakcie roku zbiory muzealne powiększyły się o 110 eksponatów, z których większość stanowiły dary. Do najciekawszych należały nabytki Działu Historii, między innymi rocznik „Dziennika Urzędowego Województwa Augustowskiego” z 1828 roku, mundur rosyjskiego urzędnika skarbowego (wykonany w pracowni krawieckiej w Suwałkach około 1912 roku) oraz mapa Textora-Sotzmanna – Topographisch Militaeriche Karte ... (arkusz Suwałki i Augustów), Berlin 1806–1808.

Zabytki pozyskane przez Dział Archeologiczny pochodziły z badań wykopaliskowych (trzy ekspedycje), badań powierzchniowych trzech obszarów AZP (142 stanowiska) oraz jedno znalezisko z badań obcych (topór wczesnośredniowieczny) przekazany przez Delegaturę Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Suwałkach. Łącznie pozyskano ponad 1000 artefaktów.

Dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego i Ministerstwa Kultury, konserwacji poddano 164 eksponaty ze zbiorów działów: Archeologii, Etnografii i Sztuki.

Działalność oświatowa i popularyzatorska

Kolejny VI Jaćwieski Festyn Archeologiczny „Szwajcaria 2004”, odbył się w dniach 28–29 maja 2004 roku w Szwajcarii koło Suwałk, w sąsiedztwie rezerwatu archeologiczno-przyrodniczego „Cmentarzysko Jaćwingów”. Uczestniczyło w nim ponad 2100 osób, głównie suwalczan, ale też gości przybyłych z różnych części województwa podlaskiego, warmińsko-mazurskiego i mazowieckiego, a także z Litwy. Wśród 138 wykonawców byli między innymi członkowie Klubu Archeologii Eksperymentalnej „Pajauta” z Litwy, Klubu Archeologicznego działającego przy Muzeum Okręgowym w Suwałkach, Bractwo Jaćwingów z Suwałk, Bractwo Galindów z Augustowa, Bractwo Vinland (Wikingowie) z Białegostoku oraz Bractwo Słowiańskie z Sosnowca, Stowarzyszenie Pro Antiqua z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie (legioniści rzymscy), pracownicy Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie i Muzeum Archeologicznego w Biskupinie. Podczas imprezy tradycyjnie zaprezentowano różnorodną problematykę archeologii eksperymentalnej: rekonstrukcje i demonstracje dawnych rzemiosł, życia codziennego w pradziejach i okresie wczesnohistorycznym, metod walki. Stałe prezentacje uzupełniały inscenizacje. Pierwszego dnia były to: „Turniej wojów o tytuł wodza Jaćwingów” oraz „Wyprawa ekwity rzymskiego po bursztyn nad Morze Bałtyckie”, zaś drugiego: powtórzenie inscenizacji „Wyprawa ekwity...”, walna bitwa z udziałem ponad 40 wojów oraz happening „Misja chrystianizacyjna św. Brunona z Kwerfurtu do Jaćwingów”. Uzupełnieniem festynu był wieczorny koncert muzyki dawnej i muzyki źródeł z udziałem zespołów Open Folk z Polski i Kulgrinda z Litwy.

15–16 maja odbył się IV Piknik Kawaleryjski – Dni Kawaleryjskie w Suwałkach. Uczestniczyło w nim ponad 4000 widzów oraz około 70 wykonawców. W pokazach i konkursach kawaleryjskich zaprezentowali się członkowie stowarzyszeń i grup rekonstrukcyjnych nawiązujących do tradycji oddziałów kawalerii II Rzeczypospolitej, wśród nich: Sekcja w barwach 3. Pułku Szwoleżerów Mazowieckich im. płk. Jana Kozietulskiego przy TKKF Hubert z Warszawy, Stowarzyszenie Miłośników Kawalerii Konny Oddział w Barwach 1. Pułku Ułanów Krechowieckich im. płk. Bolesława Mościckiego z Kobyłki koło Warszawy, Stowarzyszenie Sympatyków 5. Pułku Ułanów Zasławskich z Ostrołęki, Szwadron Kawalerii im. 10. Pułku Ułanów Litewskich z Białegostoku, Stowarzyszenie Miłośników Barwy i Tradycji 11. Pułku Ułanów Legionowych im. Edwarda Rydza-Śmigłego Marszałka Polski oraz Grupa Kaskaderów Konnych ze Słupna. W paradzie ulicami Suwałk udział wziął także patrol konny Strażnicy Straży Granicznej w Wiżajnach. W organizację i udział w konkursach hippicznych zaangażowane były: Ośrodek Jeździecki Janusza Płońskiego (Suwałki), Klub Jeździecki BIK (Gieniusze koło Sokółki), Klub Jeździecki Ocean (Studzianki), Klub Jeździecki Zawady (Zawady koło Białegostoku). Pierwszego dnia imprezy (15 maja) wokół Zalewu Arkadia odbył się pierwszy konkurs rozgrywany w ramach Konkursu Sprawności Ułańskiej – Próba Dzielności Konia, towarzyszący Piknikowi Rodzinnemu II Tygodnia Bezpieczeństwa w Mieście Suwałki. Wieczorem w Pizzerii-Galerii Rozmarino odbył się „Wieczór Kawaleryjski”. Drugi dzień imprezy (16 maja) zainaugurował przemarsz szwadronów kawalerii ulicami Żeromskiego, Gałaja, Kamedulską, Hamerszmita, Mickiewicza, Kościuszki – pod budynek Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Tam, przy udziale weteranów pułku, odbyła się ceremonia przekazania barw 3. Pułku Szwoleżerów Mazowieckich dla sekcji konnej działającej przy TKKF Hubert w Warszawie. Na placu przy ulicy Świerkowej rozegrane zostały zawody sprawności ułańskiej – konkurs władania szablą i lancą oraz pokaz woltyżerki i dżygitówki w wykonaniu Grupy Kaskaderów Konnych ze Słupna. Po wręczeniu nagród odbył się pokaz koni arabskich z hodowli prof. Andrzeja Strumiłły, a następnie widowiskowy pokaz musztry i szarży husarii. Imprezę zakończyły konkursy hippiczne (klasy L i P) oraz otwarte zawody w powożeniu bryczką. Zawodom i prezentacjom towarzyszyły między innymi: pokazy sprzętu wojskowego 14. Suwalskiego Pułku Artylerii Przeciwpancernej, przejażdżki bryczkami, wystawa pojazdów zabytkowych. W trakcie imprezy promowano wydaną przez muzeum książkę Krzysztofa Skłodowskiego 3. Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. płk. Jana Kozietulskiego 1920–1939.

W Muzeum im. Marii Konopnickiej po raz drugi odbyła się impreza plenerowa „W ogrodzie baśni” (23–25 maja), w programie której znalazły się: koncert muzyczny (23 maja –współorganizator Suwalskie Towarzystwo Muzyczne im. Emila Młynarskiego), zabawy z dziećmi, przedstawienia teatralne, zajęcia plastyczne (24 maja – współorganizator Młodzieżowy Dom Kultury), finał konkursu o życiu i twórczości Marii Konopnickiej pod nazwą „Z ziemi naszej” (25 maja – współorganizator Szkoła Podstawowa nr 4). W imprezie uczestniczyło blisko pięciuset przedszkolaków i uczniów klas 1–3 z miasta i regionu.

W Muzeum im. Marii Konopnickiej odbyły się ponadto: zajęcia z młodzieżą w ramach Wszechnicy Krajoznawczej PTTK; wieczór autorski Wojciecha Kassa; Światowy Dzień Poezji (21 marca) „Wieczór pod nazwą sygnatura Tade Makowski”, w programie którego odbył się koncert Adama Andryszczyka oraz recytacje wierszy, zabawy i konkursy literackie; regionalny konkurs „O życiu i twórczości Marii Konopnickiej”; spotkanie w ramach europejskiego tygodnia przeciwko rasizmowi (23 marca) „Tradycja wielokulturowości Suwalszczyzny”, na które złożyły się pokaz archiwalnego filmu z 1937 roku ukazującego Suwałki i Filipów, opatrzony komentarzem Macieja Ambrosiewicza oraz wykład Andrzeja Matusiewicza „Wielokulturowość mieszkańców Suwałk”; spotkanie „In memoriam. Czesław Miłosz 1911–2004. Powrót” (22 września) z udziałem ludzi pióra z Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich.

Dwudziesty szósty rok kontynuowano spotkania, najstarszego w kraju, Klubu Archeologicznego. Odbyło się 25 spotkań klubu, z udziałem łącznie 195 osób. W ich trakcie prowadzono cykl wykładów poświęconych wielu aspektom archeologii. Wiosną członkowie klubu uczestniczyli w zorganizowanych przez muzeum warsztatach z zakresu archeologii eksperymentalnej oraz wycieczce po stanowiskach archeologicznych Suwalszczyzny. Młodzież brała aktywny udział w przygotowaniu i realizacji VI Jaćwieskiego Festynu Archeologicznego w Szwajcarii. Grupa, wyspecjalizowana w prezentacji pożywienia pradziejowego, we wrześniu uczestniczyła w festynie archeologicznym w Biskupinie.

Pracownicy muzeum realizowali 26 tematów lekcji muzealnych. Wśród nowych, towarzyszące wystawom czasowym: „Monachium i Paryż – stolice sztuki polskiej XIX i XX wieku”, „Tadeusz Makowski”, „Polskie stroje ludowe”. W minionym roku z zajęć skorzystało blisko 4900 dzieci i młodzieży. W dwudziestu dwóch wykładach z zakresu archeologii, historii i literatury, przygotowanych i wygłoszonych przez pracowników merytorycznych muzeum, uczestniczyło ponad 450 osób.

Inne

W dniu 21 maja w Muzeum Okręgowym w Suwałkach, a dokładniej w Cafe Rozmarino, odbyły się obchody Międzynarodowego Dnia Muzeów. Uczestniczyli w nich pracownicy muzeum oraz przedstawiciele władz miasta. Po raz czwarty muzeum przyznało honorowe wyróżnienia „Przyjaciel Muzeum w Suwałkach”. Tegorocznymi laureatami zostali: Janina Zielińska z Warszawy i Janusz Płoński z Suwałk.

22 maja uroczystości z okazji Międzynarodowego Dnia Muzeów zorganizował w Nowogrodzie nad Narwią Oddział Podlaski Stowarzyszenia Muzealników Polskich. Podczas imprezy wręczono nagrody, przyznane w konkursie na najciekawsze wydarzenie muzealne województwa podlaskiego 2003 roku. W kategorii „najlepsza wystawa” nagrodę otrzymał Adam Żulpa z Muzeum Okręgowego w Suwałkach za wystawę „Pod strzechą”.

Zostały rozpatrzone i otrzymały dofinansowane z funduszy Unii Europejskiej, dwa wnioski, złożone przez muzeum do „Euroregionu Niemen”: „Na lewym brzegu Niemna. Dziedzictwo miast i miasteczek dawnej guberni suwalskiej utrwalone w starej fotografii” Wystawa – album (kwota ogólna 9 700 Euro) – kierownik projektu Krzysztof Skłodowski oraz „Festyn Jaćwieski Szwajcaria 2005” (kwota ogólna 15 366 Euro) – kierownik projektu Jerzy Siemaszko. Oba projekty realizowane były w ramach Narodowego Programu dla Polski 2002, Fundusz Małych Projektów, Polska Granica Wschodnia PL. 2002/000-580.03.04.

Jerzy Brzozowski

Archiwum Państwowe w Suwałkach

W roku 2004 nie zmieniły się kompetencje terytorialne i merytoryczne oraz struktura organizacyjna archiwum.

1. Przejmowanie materiałów archiwalnych

Zasób AP w Suwałkach w 2004 roku zwiększył się o 5 zespołów archiwalnych o łącznym rozmiarze niemal 28 metrów bieżących i 1926 jednostek archiwalnych. Największym nowo przejętym zespołem były materiały Państwowego Biura Notarialnego w Suwałkach 1952–1991. Rozpoczęto też przejmowanie akt Sądu Rejonowego w Augustowie i Prokuratury Wojewódzkiej w Suwałkach z lat 1975–1978. Interesujące materiały z lat 1910–1930 (głównie fotografie) trafiły do archiwum ze zbiorów prywatnych suwalskiej lekarskiej rodziny Barszczewskich.

Mniej archiwaliów zostało przejętych jako dopływy do posiadanych zespołów archiwalnych (do 29 zespołów przejęto 6 m.b., 560 j.a.), w tym najwięcej do zespołów Urząd Kontroli Skarbowej 1992–1998 (2,6 m.b., 336 j.a.) oraz Kuratorium Oświaty w Suwałkach 1975–1998 (1,1 m.b., 64 j.a.). Ogółem, zasób archiwum zwiększył się o 34 m.b. akt i 2486 j.a. i na koniec 2004 roku obejmował 646 zespołów archiwalnych, które liczyły 1550 m.b. i prawie 180 tys. j.a.

2. Przejmowanie dokumentacji niearchiwalnej

Archiwum kontynuowało odpłatne przejmowanie dokumentacji niearchiwalnej. Ogółem przejęto akta 7 jednostek organizacyjnych, liczące 21 m.b. i 955 jednostek, w tym 603 teczki osobowe. W ramach obsługi tej dokumentacji przeprowadzono 17 kwerend.

3. Opracowanie zasobu

Zatwierdzeniem przez Komisję Metodyczną wstępów do inwentarzy archiwalnych zakończono opracowywanie 12 zespołów (o rozmiarze 8,4 m.b., 874 j.a.), w tym 7 zespołów Komitetów Miejsko-Gminnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (w Orzyszu, Piszu, Rucianem-Nidzie, Rynie, Sejnach, Węgorzewie, Lipsku), 4 zespołów Miejskich Komitetów Stronnictwa Demokratycznego (w Mikołajkach, Olecku, Piszu i Sejnach) oraz zespołu akt adwokata Czesława Lutostańskiego z Suwałk z okresu międzywojennego. Kontynuowano opracowywanie akt Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Suwałkach, komitetów gminnych PZPR województwa suwalskiego, Stronnictwa Demokratycznego (pozostałych miejskich komitetów i samodzielnych kół). Wydrukowano, oprawiono i przekazano do ewidencji, pracowni naukowych i do Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych inwentarze książkowe 28 zespołów archiwalnych, całkowicie opracowanych w latach 2002–2004. Ważnym i pracochłonnym przedsięwzięciem była weryfikacja wprowadzonych do bazy danych IZA inwentarzy akt metrykalnych, połączona ze znakowaniem wszystkich ksiąg pieczęcią archiwum oraz nadawaniem im sygnatury ciągłej. Ogółem, czynnościami tymi objęto wszystkie takie zespoły (73), liczące 5065 ksiąg. Oprócz tego zakończono prace przy sporządzaniu ewidencji skarbowej oraz uzupełniano i aktualizowano ewidencyjno-informacyjne komputerowe bazy danych.

4. Profilaktyka i konserwacja zbiorów

W ramach prac introligatorskich wykonano 90 opraw książkowych, zaś zabiegom w zakresie konserwacji właściwej (czyszczenie, usunięcie starych napraw, uzupełnienie ubytków, klejenie rozdarć, prostowanie kart, rekonstrukcja bloku księgi, rekonstrukcja opraw) poddano 4 księgi metrykalne, liczące 373 karty. Umieszczono 230 m.b. akt sądowych z okresu międzywojennego w ponad jednym tysiącu pudeł.

W ramach zabezpieczenia zbiorów, przygotowano i przekazano do mikrofilmowania – do pracowni mikrofilmowej Archiwum Państwowego w Gdańsku – 75 ksiąg metrykalnych, a we własnej pracowni reprograficznej wykonano 74 fotokopie cyfrowe i 93 skany. Wykonano też 43 fotokopie cyfrowe dokumentacji konserwatorskiej oraz 95 fotokopii do celów popularyzacyjnych.

5. Nadzór nad narastającym zasobem archiwalnym

Na terenie działalności nadzoru nad narastającym zasobem archiwalnym suwalskiego archiwum (m. Suwałki, powiaty: augustowski, sejneński, suwalski, gołdapski bez gminy Banie Mazurskie i olecki bez gminy Świętajno) funkcjonowało 99 jednostek organizacyjnych (52 państwowe łącznie z urzędami stanu cywilnego, 47 samorządowych), które tworzą materiały archiwalne i posiadają archiwa zakładowe. W 2004 roku przeprowadzono 30 kontroli, głównie w jednostkach, w których kontrole były przeprowadzane przed trzema laty. W ramach nadzoru przeprowadzono również 29 lustracji sprawdzających wykonanie zaleceń pokontrolnych i materiały przed ich przejęciem do archiwum oraz 12 ekspertyz w związku z wydaniem zezwoleń na wybrakowanie dokumentacji niearchiwalnej. Udzielono też 109 zezwoleń na wybrakowanie (zniszczenie) ponad 900 m.b. dokumentacji niearchiwalnej i uzgodniono 43 normatywy kancelaryjno-archiwalne. Systematyczne działania w nadzorze przyczyniają się bez wątpienia do poprawy jakości prowadzenia dokumentacji na stanowiskach pracy oraz funkcjonowania archiwów zakładowych w instytucjach, które tworzą materiały archiwalne, a tym samym do lepszego dokumentowania zachodzących obecnie wydarzeń i zjawisk.

Z udziałem pracowników AP odbyło się też posiedzenie Komisji Archiwalnej Oceny Dokumentacji (wspólnej dla Archiwów Państwowych w Suwałkach i Białymstoku).

6. Udostępnianie i informacja archiwalna

Udostępnianie materiałów archiwalnych w różnych formach pozostaje w działalności archiwum dziedziną szczególnie angażującą jego personel. W 2004 roku odnotowano ustabilizowanie się rozmiarów udostępniania archiwaliów w pracowni naukowej. W okresie tym ze zbiorów korzystało 205 badaczy z kraju i 13 z zagranicy, którzy 728 razy odwiedzili pracownię archiwum i którym udostępniono 7681 jednostek archiwalnych. Najwięcej, bo 85 osób, korzystało z archiwaliów (głównie ksiąg metrykalnych lub ich mikrofilmów) w celach genealogicznych, 73 osoby prowadziły poszukiwania w ramach badań naukowych, a 46 osób do potrzeb własnościowych. W ramach badań naukowych najczęściej wykorzystywane były akta miast Suwałk i Augustowa, akta notariuszy z Augustowa, Sejn i Suwałk, księgi hipoteczne, głównie z XIX wieku oraz materiały starostw, wydziałów powiatowych, Tymczasowej Rady Obywatelskiej Okręgu Suwalskiego i Zarządu Rady Ludowej Okręgu Suwalskiego, Sądu Okręgowego w Grodnie Wydziału Zamiejscowego w Suwałkach z okresu międzywojennego. Z najnowszej dokumentacji do badań naukowych udostępniano głównie akta byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W poszukiwaniach genealogicznych znacznie wzrosła ilość wypożyczeń mikrofilmów ksiąg metrykalnych, przeważnie do Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie i do AP w Białymstoku.

Warto zauważyć, że coraz częściej poszukiwania genealogiczne, a także własnościowe, prowadzą osoby bez profesjonalnego przygotowania do prowadzenia kwerend archiwalnych, ale bezpośrednio zainteresowane dotarciem do informacji. Rodzi to konieczność szczególnego traktowania i udzielania takim badaczom większej niż zwykle pomocy.

W porównaniu z rokiem poprzednim odnotowano zauważalny spadek liczby załatwianych kwerend (wpływających do załatwienia podań), spowodowany ponad dwukrotnym zmniejszeniem liczby kwerend socjalnych. Ogółem, do archiwum wpłynęło 658 podań, z tego 513 od odbiorców krajowych, a 145 od zagranicznych (głównie w sprawach genealogicznych i własnościowych), 531 od osób prywatnych oraz 127 od władz i urzędów oraz instytucji naukowych. Najwięcej było kwerend własnościowych (215), następnie socjalnych (204), genealogicznych (125) i dla potrzeb urzędów (102).

Na potrzeby użytkowników w Archiwum wykonano 1643 kserokopie i 174 fotografie cyfrowe. Archiwum w Suwałkach w dalszym ciągu uczestniczyło w przedsięwzięciu JRI-Poland. Sporządzono wyciągi ze źródeł zastępczych w stosunku do zaginionych akt stanu cywilnego wyznania mojżeszowego z Augustowa (1128 rekordów), a także przygotowywano, kopiowano i wysyłano zamówione indeksy ksiąg stanu cywilnego wyznania mojżeszowego.

7. Popularyzacja archiwum i jego zasobu

Podstawową formą popularyzacji zbiorów archiwum pozostawały wycieczki szkolne i lekcje historyczno-archiwalne o tematyce: „Archiwum Państwowe w Suwałkach. Dzieje, działalność, zasób”, „Kultura i rozrywka popularna w Suwałkach w połowie XIX w.”, „Jak prowadzić badania genealogiczne”, „Żebracy w XIX-wiecznych Suwałkach”, „Powstanie styczniowe w guberni augustowskiej”, „Życie codzienne po wyzwoleniu”, „Karol hr. Brzostowski i jego dobra w dokumencie archiwalnym”, połączone z prelekcjami, pokazami kopii źródeł, zwiedzaniem wystaw. Łącznie archiwum odwiedziło 26 wycieczek i około 700 uczniów.

Archiwum w swojej siedzibie zorganizowało samodzielnie wystawy pt. „Karol hr. Brzostowski i jego dobra w archiwaliach” (w ramach II Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki) oraz „Najstarsze dokumenty w zbiorach Archiwum Państwowego w Suwałkach”, a także wypożyczało materiały archiwalne na wystawę w Muzeum Okręgowym w Suwałkach, zorganizowaną przez muzeum i Wigierski Park Narodowy pt. „Nad Wigrami” oraz na ekspozycję towarzyszącą sesji popularnonaukowej z okazji 15-lecia WPN.

W związku z wydarzeniami w Archiwum (głównie II Podlaskim Festiwalem Nauki i Sztuki) ukazało się kilka artykułów i notatek w prasie lokalnej. W cyklu „Retro” w „Tygodniku Suwalskim” opublikowano w 18 tekstach treść kilkudziesięciu dokumentów archiwalnych lub ich fragmentów z komentarzem.

Pracownicy Archiwum wygłosili referaty o charakterze popularyzacyjnym, oparte przede wszystkim na źródłach przechowywanych w AP w Suwałkach: Sławomir Filipowicz: „Życie codzienne suwalczan w XIX wieku” – na Zjeździe Koleżeńskim Stowarzyszenia Przyjaciół Suwalszczyzny oraz Tadeusz Radziwonowicz: „Życie codzienne ludności żydowskiej na Suwalszczyźnie w pierwszej połowie XX wieku” – na seminarium „Dzieci Holocaustu” i „O ochronie przyrody na podstawie materiałów nadleśnictw z okresu międzywojennego” – na konferencji popularnonaukowej z okazji XV-lecia Wigierskiego Parku Narodowego.

8. Badania naukowe

AP w Suwałkach należało do współorganizatorów konferencji naukowej pt. „Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań”, która odbyła się w Białymstoku w dniach 25–26 listopada 2004 roku. Referaty na tej konferencji wygłosili Sławomir Filipowicz – pt. „Źródła do dziejów suwalskich Żydów” oraz Tadeusz Radziwonowicz – pt. „Instytucje wyznaniowe i ich placówki na Suwalszczyźnie i Mazurach w latach 1945–1998”.

Archiwum w Suwałkach, we współpracy z Augustowsko-Suwalskim Towarzystwem Naukowym, zorganizowało dwie konferencje w ramach II Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki, które odbyły się 24 i 25 września w siedzibie AP. Na pierwszej, poświęconej Karolowi hr. Brzostowskiemu, nawiązującej do 150. rocznicy jego śmierci, referaty wygłosili pracownicy archiwum Marek Sikor – „Karol hr. Brzostowski i jego dobra w źródłach ze zbiorów AP w Suwałkach” oraz Sławomir Filipowicz – „Karol hr. Brzostowski a powstanie listopadowe”. Na drugiej konferencji, o wydarzeniach okresu Wielkiej Wojny i walkach o granice Rzeczypospolitej na Suwalszczyźnie w latach 1914–1920, referat pt. „Działania wojenne na terenie guberni suwalskiej w latach 1914–1915” przedstawił Tadeusz Radziwonowicz.

Pracownicy AP uczestniczyli też w zewnętrznych konferencjach naukowych. I tak, na konferencji naukowej w Białymstoku „W służbie prawa i bezpieczeństwa”, zorganizowanej z okazji 85. rocznicy powstania Policji Państwowej Tadeusz Radziwonowicz wygłosił referat pt. „Działalność Policji Państwowej w świetle akt sądowych”, natomiast na sesji naukowej „Oświata na Suwalszczyźnie w XIX i XX wieku”, zorganizowanej przez Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe, Sławomir Filipowicz przedstawił referat pt. „Zespół archiwalny Gimnazjum im. Karola Brzostowskiego w Suwałkach 1919–1939 – zawartość, przydatność do badań nad dziejami oświaty”.

W roku 2004 roku suwalskie archiwum sporo uwagi poświęcało współpracy z archiwami litewskimi. W styczniu odbyły się tu dwudniowe rozmowy kierownictw archiwów państwowych Polski i Litwy pod przewodnictwem Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych doc. dr hab. Darii Nałęcz i Dyrektora Generalnego Archiwów Litwy Vidasa Grigoraitisa, natomiast w październiku – dwudniowa wizyta dyrektorów regionalnych archiwów litewskich w Kownie, Mariampolu i Olicie. W toku tych spotkań podejmowano sprawy i decyzje związane między innymi z Archiwum w Suwałkach. Dotyczyły one wymiany informacji o zbiorach interesujących obie strony, kopiowania inwentarzy i archiwaliów, przechowywanych w archiwach litewskich oraz zorganizowania wspólnej polsko-litewskiej wystawy archiwalnej. W trakcie drugiej wizyty przedstawiono partnerom litewskim przedsięwzięcia suwalskiego archiwum w zakresie popularyzacji archiwaliów i jego działania o charakterze naukowym.

W okresie od 7 do 19 listopada S. Filipowicz przebywał na Litwie. W czasie pobytu prowadził badania w Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym i Litewskim Państwowym Archiwum Centralnym w zakresie wyłowienia zespołów dotyczących regionu, a niewytworzonych na Suwalszczyźnie, a także rozpoczął kwerendę materiałów ekspozycyjnych na planowaną wystawę polsko-litewską „Wspólne dziedzictwo archiwalne. Suwalszczyzna w archiwaliach Polski i Litwy”.

Wyrazem dalszej dobrej współpracy AP w Suwałkach z Augustowsko-Suwalskim Towarzystwem Naukowym i Muzeum Okręgowym w Suwałkach było wspólne wydanie III tomu „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego”.

9. Inne działania

W 2004 roku archiwum zatrudniało jedną stażystkę, skierowaną spośród bezrobotnych absolwentów szkół średnich przez Powiatowy Urząd Pracy w Suwałkach. Praktyki archiwalne odbyło troje studentów historii o specjalności archiwalnej z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie, a praktyki zawodowe – trzy słuchaczki Policealnego Studium Zawodowego w Suwałkach. Również niektórzy pracownicy archiwum podnosili swoje kwalifikacje.

W 2004 roku nie przeprowadzano poważniejszych prac remontowych, a jedynie poprawiono stan zabezpieczenia przeciwpożarowego jednego ze skrzydeł budynku.

Zakupienie jednego zestawu komputerowego pozwoliło na oddanie do dyspozycji użytkowników pracowni naukowej komputera, który umożliwia im przeglądanie informacyjnych baz danych. Również pracownię naukową wyposażono w trzeci, dobrej klasy, czytnik mikrofilmów.

Środki finansowe na działalność pochodziły z budżetu archiwów państwowych, pozostającego w dyspozycji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Archiwum uzyskało też pewne dochody w ramach środków specjalnych. Przeznaczono je na pokrycie kosztów niektórych zakupów i usług oraz na działalność popularyzacyjną i naukowo-informacyjną.

Tadeusz Radziwonowicz