2012  2011  2010  2009  2008  2007  2006  2005
2004  2003  2002  2001  2000

Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe

Geneza powstania regionalnego towarzystwa naukowego sięga lat osiemdziesiątych XX wieku. Złożyło się na to kilka czynników; zwiększyła się znacznie ilość ludzi wykształconych zainteresowanych regionem, powstało województwo suwalskie, a wraz z tym napłynęli specjaliści z różnych dziedzin (spoza terenu Suwalszczyzny). Z czasem powstały różnego rodzaju stowarzyszenia, których zainteresowania były ukierunkowane na Suwalszczyznę i Mazury. Zaczęto publikować coraz więcej wydawnictw regionoznawczych. Bazą dla tych wydawnictw były studia i materiały wydawane pod redakcją J.Antoniewicza.

Z chwilą likwidacji województwa suwalskiego powstało realne zagrożenia dla dalszego funkcjonowania szeregu instytucji zajmujących się od strony badawczo-naukowej Suwalszczyzną i Ziemią Augustowską. Grupa badaczy regionoznawców postanowiła powołać do życia stowarzyszenie, które przyjęłoby rolę platformy do kontaktów i wymiany informacji naukowych dotyczących Suwalszczyzny i Ziemi Augustowskiej. W wyniku kontaktów grupy inicjatywnej, w skład której wchodzili: Maciej Kamiński, Zbigniew Fałtynowicz, Andrzej Matusiewicz, Maciej Ambrosiewicz, Zbigniew Filipkowski, Jerzy Brzozowski i Jarosław Szlaszyński, powstał statut Augustowsko-Suwalskiego Towarzystwa Naukowego. Po rejestracji w sądzie zwołane zostało zebranie założycielskie towarzystwa, na które zaproszono osoby zajmujące się regionem. W czasie zebrania wyłoniono zarząd; na prezesa wybrano Macieja Ambrosiewicza, na vice prezesa Andrzeja Matusiewicza, na sekretarza Jerzego Brzozowskiego, na skarbnika Macieja Kamińskiego, na członka Jarosława Szlaszyńskiego.

Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe rozpoczęło działalność z początkiem 2000 roku.

Rok 2000

Zgodnie z decyzją zarządu działalność Towarzystwa koncentrowała się na organizowaniu spotkań i wykładów w ramach dwóch cykli - "Studium regionoznawcze" i "Spotkania z nauką". W roku 2000 ASTN został współwydawcą książki "Suwalskie ofiary Katynia". Jednocześnie trwały prace nad Rocznikiem Naukowym.

15 marca

"Rola Suwalszczyzny w historii", wykład wygłoszony przez prof. Adama Dobrońskiego.

12 kwietnia

"Ludzie sztuki na Suwalszczyźnie", wykład wygłoszony przez prof. Andrzeja Strumiłłę.

19 marca

ASTN przeprowadziło całodniową imprezę adresowaną głównie do szkolnej młodzieży pt. "Człowiek czy maszyny w XXI wieku". W czasie jej trwania wygłoszono 5. wykładów, ogłoszono wyniki konkursu plastycznego) związanego z tematem przewodnim imprezy) i wręczono nagrody laureatom (łączna kwota nagród wyniosła 1.600 złotych). Zaproszone do udziału firmy prezentowały najnowsze rozwiązania osiągnięć w elektronicznym przetwarzaniu informacji.

17 kwietnia

"Miejsce Augustowa w historii regionu", wykład wygłoszony przez prof. Adama Dobrońskiego.

19 kwietnia

Wykład "Społeczne aspekty ochrony środowiska na terenie Wigierskiego Parku Narodowego", został wygłoszony przez mgr inż. Zdzisława Szkirucia, dzięki przekazowi audio-video w wykładzie mogły wziąć udział osoby w Suwałkach i Augustowie.

10 maja

"Augustowskie i suwalskie ofiary Katynia", wykład wygłoszony wspólnie przez mgr Wojciecha Baturę i mgr Krzysztofa Skłodowskiego; oba wykłady odbyły się w tym samym czasie w Augustowie i Suwałkach i było możliwe dzięki łączu audio-video udostępnionemu nieodpłatnie przez TPSA w Suwałkach.

3 czerwca

ASTN wspólnie z Domem Pracy Twórczej Ministerstwa Kultury i Sztuki w Wigrach zorganizowało sesję naukowa pt. "Społeczne i moralne aspekty encyklik Jana Pawła II"; w wykładzie wygłoszonym przez ks. Jaremę Sykulskiego wzięła młodzież z suwalskich szkół średnich (Urząd Miejski w Suwałkach nieodpłatnie podstawił autobus, którym została przewieziona młodzież).

11 października

"Historia Suwałk w świetle archiwaliów", wykład wygłoszony przez mgr Andrzeja Matusiewicza.

15 listopada

"Stagnacja i rozwój w dziejach Augustowa", wykład wygłoszony przez mgr Jarosława Szlaszyńskiego.

20 grudnia

Spotkanie "Tradycje i zwyczaje związane ze świętem Bożego Narodzenia", wykład wprowadzający wygłosił dr L. B. Dorochowicz.

Opracował Maciej Ambrosiewicz

Działalność Muzeum Okręgowego w Suwałkach

w roku 2000

Był to drugi rok działalności suwalskiego muzeum po zmianie jego statusu z państwowej instytucji o charakterze wojewódzkim, podlegającej wojewodzie suwalskiemu, na muzeum samorządowe, prowadzone przez Urząd Miejski w Suwałkach. Istotną zmianą w strukturze Muzeum Okręgowego było przekazanie samorządom lokalnym (powiatom) oddziałów, które po reformie administracyjnej kraju znalazły się w województwie warmińsko-mazurskim. W lipcu 2000 roku przekazano Starostwu Piskiemu Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu i Muzeum M. Kajki w Ogródku a Starostwu Mrągowskiemu – Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach.

Badania i sesje naukowe

W sezonie badawczym 2000 suwalscy archeolodzy prowadzili wykopaliska na pięciu stanowiskach archeologicznych: w Szczebrze, gm. Nowinka, na stanowisku 17, i w Dręstwie, gm. Bargłów Kościelny, na stanowiskach 9, 10, 35 i 37.

Badania wykopaliskowe na stanowisku 17 w Szczebrze przeprowadziła (10–14 lipca) mgr Anetta Ejdulis. Wyeksplorowano pozostałą część obiektu, wstępnie zinterpretowanego jako późnopaleolityczna pracownia krzemieniarska, odkrytego podczas badań sondażowych w 1998 roku. Wydobyto liczne zabytki krzemienne, zarejestrowano interesujące struktury poziome i pionowe. W badaniach tych uczestniczyli studenci z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i młodzież Klubu Archeologicznego przy Muzeum Okręgowym w Suwałkach.

Od 24 lipca do 18 sierpnia przeprowadzono badania wykopaliskowe kompleksu osadniczego z epoki kamienia w Dręstwie (stanowiska 9, 10, 35 i 37). Kierowali nimi mgr mgr Jerzy Brzozowski i Jerzy Siemaszko. Na stanowisku 9 natrafiono na sekwencję warstw z dolno-mezolitycznymi zabytkami kultury kundajskiej, wśród których wydobyto także dobrze zachowane materiały organiczne. Na stanowisku 10, pomimo wykorzystania wyników badań georadarowych, wykonanych przez dr Sylwię Tomecką i mgr. Jerzego Ziętka z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, nie udało się natrafić na kolejne pochówki. Wydobyto jedynie nieliczne zabytki i kości ludzkie pochodzące ze zniszczeń wcześniej wyeksplorowanych grobów. Najlepiej rozpoznano w wyniku badań stanowisko 35. Jest to osada kultury niemeńskiej, ze schyłkowej „ceramicznej” fazy mezolitu, z domieszką materiałów późnopaleolitycznych i neolitycznych. Natrafiono na liczne fragmenty ceramiki, zabytki krzemienne, kości zwierzęce i bardzo cenne zabytki wykonane z materiałów organicznych (drewno, kość, zęby, kora). Badania na tym stanowisku należy kontynuować, gdyż ich wyniki mogą pomóc w rozwiązaniu istotnych problemów dotyczących epoki kamienia w tej części Europy. Na stanowisku 37 (kolejny sezon eksploracji pracowni krzemieniarskiej z późnego paleolitu w dnie rzeki) wydobyto zabytki wypłukane przez wodę. Materiał z tego stanowiska został oddany do opracowania pod względem technologicznym i w postaci składanek przez studentów z Poznania. W wykopaliskach w Dręstwie wzięli udział praktykanci z instytutów archeologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie, studentka z Dijon we Francji oraz liczna grupa młodzieży z Klubu Archeologicznego. Kierujący badaniami przeprowadzili dla studentów – praktykantów dziewięć wykładów i dodatkowych zajęć dotyczących zagadnień archeologii epoki kamienia i północno-wschodniej Polski.

Muzeum było współorganizatorem dwóch ekspedycji badawczych: w Smolnikach, gm. Wiżajny, na stanowisku nr 3 cmentarzyska kurhanowego z późnego okresu rzymskiego i okresu wędrówek ludów (połączoną ekspedycją Uniwersytetu Warszawskiego i Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie kierowali mgr mgr Paweł Szymański i Piotr Iwanicki) i w Paprotkach Kolonii, stanowisko 1, gm. Miłki, na cmentarzysku ciałopalnym z pierwszych wieków naszej ery, zorganizowanej przez Uniwersytet w Białymstoku pod kierunkiem dr. Macieja Karczewskiego.

Z okazji dziesięciolecia powstania Banku Zachodniego SA I Oddziału w Suwałkach zorganizowano 16 czerwca, z inicjatywy dyrektora banku dr. inż. Józefa Smarżewskiego, sesję naukową „Z mennicy i z poczty”. Podczas obrad zaprezentowano pięć referatów: Leszka Kałkowskiego Papiery wartościowe – dawniej, dziś i jutro, Aleksandra Pruszaka Fałszerstwa monet i banknotów, Krzysztofa Skłodowskiego Spółdzielnie pułkowe garnizonu Suwałki oraz Krzysztofa Filipowa Pieniądz zastępczy Suwalszczyzny i Białostockiego (II poł. XIX – I poł. XX wieku) i Fałszowanie monet i banknotów II Rzeczypospolitej na terenie V Okręgu Policji Państwowej.

Wydawnictwa

Z okazji uroczystości związanych z 60. rocznicą zbrodni katyńskiej, które odbyły się w Suwałkach 13 czerwca ukazała się książka Katyń. Lista ofiar. Augustów–Sejny–Suwałki w opracowaniu Wojciecha Batury i Krzysztofa Skłodowskiego. Współwydawcami książki były: Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe i Polskie Radio Białystok. Podstawowa część publikacji to noty biograficzne ponad 170 osób związanych z ziemią augustowską, sejneńską i suwalską, zamordowanych przez bolszewików w Katyniu i innych miejscach kaźni. Uzupełniało ją około 50 fotografii. Z książką została wydana płyta CD zawierająca audycję radiową Katyń, autorstwa Gabrieli Walczak, która otrzymała nagrodę publiczności na Festiwalu Słuchowisk Polskiego Radia w Rzeszowie.

Wspólnie z I Oddziałem Banku Zachodniego SA w Suwałkach muzeum opublikowało materiały z sesji naukowej „Z mennicy i z poczty”. Muzeum było także współwydawcą, wraz ze Stowarzyszeniem Przyjaciół Suwalszczyzny w Suwałkach, Studiów, szkiców i wspomnień o Alfredzie Wieruszu-Kowalskim, czyli zbioru referatów z sesji popularno- naukowej, która odbyła się w październiku 1999 roku w 150. rocznicę urodzin artysty.

Wystawie Józef Brandt – pracownia artysty towarzyszył kolorowy informator pod tym samym tytułem.

Pracownicy muzeum opracowali i oddali do druku 11 artykułów naukowych i popularno-naukowych w wydawnictwach krajowych i zagranicznych. Wśród nich na uwagę zasługuje artykuł Jerzego Siemaszki The Szczebra 14 site. A key to understanding the Palaeolithic in the north-eastern part of Europe or another mystery?, wygłoszony jako referat na międzynarodowej konferencji naukowej w Wilnie pt.: Stone and Bronze Ages in north-eastern Europe. Ukazał się on drukiem w 19. tomie „Lietuvos Archeologija”. Jerzy Brzozowski i Jerzy Siemaszko opracowali i wysłali do druku na Katolickim Uniwersytecie w Leuven artykuł Ochre and beads. The hunter’s style of the burials in the Polish Mesolithic. (Artykuł ten stanowi poszerzoną wersję referatu wygłoszonego przez autorów w Leuven we wrześniu 1999 roku na konferencji międzynarodowej Prehistory-Mortuary Practices--Dead).

Wystawiennictwo

Muzeum udostępniało pięć wystaw stałych: „Z przeszłości geologicznej Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich”, „Alfred Wierusz-Kowalski – życie i twórczość”, „Malarstwo polskie XIX i XX wieku”, „Europejska sztuka użytkowa” i „Pradzieje Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich”. Muzeum im. Marii Konopnickiej Oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach udostępniało stałą wystawę poświęconą życiu i twórczości poetki „Maria Konopnicka 1842–1910. Za zamkniętymi drzwiami czasu”. Zorganizowało też następujące wystawy czasowe: „Moda pradziejowa Europy” ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi (luty–maj), „Broń łowców i wojowników z czterech kontynentów” ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie (maj–wrzesień, „Józef Brandt – pracownia artysty” ze zbiorów Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Rzeźby Polskiej w Orońsku i ze zbiorów prywatnych (maj–wrzesień), „Z mennicy i z poczty” (prezentującą zbiory numizmatyczne, filatelistyczne, falerystyczne i papiery wartościowe), „Prusowie. Dzieje i kultura ludu bałtyjskiego”, zorganizowaną przez Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie. W rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, 13 grudnia udostępniono zwiedzającym, przygotowaną wspólnie z Zarządem Regionu NSZZ „Solidarność”, wystawę „Solidarność. Od powstania do wolności”.

Zaprezentowano także w muzeum dwie niewielkie, krótkotrwałe ekspozycje: „Polskie karty telefoniczne” (zorganizowaną przy współpracy z Zakładem Telekomunikacji TP SA w Suwałkach) oraz „Prace dyplomowe uczniów klas odzieżowych Zespołu Szkół Zawodowych im. Karola Brzostowskiego w Suwałkach”, przygotowaną przez nauczycieli i uczniów.

Można było w nim także obejrzeć niewielkie prezentacje: „Twórczość Marii Konopnickiej w exlibrisie” (pierwsze półrocze) i „Kalendarz mistyczny” – fotografie Stanisława J. Wosia (od lipca do końca roku) oraz w witrynie literackiej: „Jerzy Giedroyc 1906–2000” (wrzesień), „NIKE 2000 – Tadeusz Różewicz” (listopad), „Nagroda Literacka im. K. Iłłakowiczówny – Wojciech Kass” (grudzień) i „Kolędy suwalczan: Maria Konopnicka i Leszek Aleksander Moczulski” (grudzień).

Muzeum Okręgowe prezentowało swoje wystawy w innych placówkach muzealnych w kraju. W kwietniu w Muzeum Wojska w Białymstoku pokazano ekspozycję „Dzisiaj ziemia Wasza jest wolną – o niepodległość Suwalszczyzny”, która była skróconą wersją wystawy prezentowanej wcześniej w Suwałkach. Ze zbiorów własnych polskiego malarstwa XIX i XX wieku oraz z dzieł Alfreda Wierusza-Kowalskiego urządzono wystawę „Mistrzowie i ich uczniowie”, którą mogli obejrzeć mieszkańcy Łomży (w Muzeum Północnomazowieckim od 20.10 do 20.11) i Zamościa (w Muzeum Zamojskim od 19.12).

Poster autorstwa pracowników Działu Archeologii Anetty Ejdulis i Renaty Maskowicz pt. „Szwajcaria–Osinki–Suwałki. Archaeological complex in the North East Poland. An offer of interactive visiting archaeological site” eksponowano w Peru i Ekwadorze na czasowej wystawie pt.: „Recuperando imagenes del Pasado: experiencias polacas en la protecction del patrimonio monumental”, prezentującej osiągnięcia archeologii polskiej.

Działalność oświatowa

1–3 czerwca zorganizowano w Szwajcarii koło Suwałk drugi Festyn Archeologiczny „Szwajcaria 2000”, podczas którego zaprezentowano kilkanaście zajęć i rzemiosł z różnych okresów pradziejów i średniowiecza. Odbyły się także: happening „Pogrzeb księcia”, koncert muzyki inspirowanej motywami pradziejowymi i etnicznymi, pokazy walk wojów oraz pieczenie i degustacja dzika. W imprezie uczestniczyło ponad dwa tysiące osób.

Działalność kontynuował, funkcjonujący z niewielkimi przerwami od 1977 roku, Klub Archeologiczny przy Muzeum Okręgowym w Suwałkach, skupiający ponad 40 uczniów suwalskich szkół średnich.

W lekcjach muzealnych, których oferta jest corocznie rozszerzana, uczestniczyło około 7000 osób, przede wszystkim dzieci i młodzież. Tematyka lekcji to m.in.: „Najstarsze dzieje Suwalszczyzny i Mazur” oraz „Życie codzienne pradawnych kultur” (ozdoby i stroje pradziejowe), „Tradycyjne tkactwo ludowe na Suwalszczyźnie”, „Ozdoby choinkowe na Suwalszczyźnie”, „Plastyka obrzędowa i obrzędy związane ze Świętami Wielkanocnymi”, „W domu i w zagrodzie (tradycyjne gospodarstwo wiejskie)”, „Życie kulturalne Suwałk w XIX i na początku XX wieku”, „Suwalszczyzna w okresie zaborów” i „Suwalszczyzna u progu niepodległości 1918–1919”. Dla najmłodszych prowadzone były zajęcia plastyczne „Przygoda Alfreda Wierusza-Kowalskiego z wilkami”.

W Muzeum im. Marii Konopnickiej dużą popularnością cieszyły się wśród dzieci zajęcia z zakresu literatury i plastyki związane z twórczością poetki, oraz lekcje z literatury pozytywistycznej, przygotowywane dla młodzieży szkół średnich.

Opracował Jerzy Brzozowski